میزگرد 'ضرورت تغییر الگوی کشت' ایرنا در دانشگاه صنعتی برگزار شد.

 

اصفهان- ایرنا- میزگرد ایرنا با عنوان 'ضرورت تغییر الگوی کشت در ایران' روز دوشنبه (7/8/1397) با حضور چهار نفر از استادان در دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی اصفهان برگزار شد.

به گزارش ایرنا، در این میزگرد، جهانگیر عابدی کوپایی استاد تمام گروه مهندسی آب و رئیس دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی، غلامرضا قربانی استاد تمام گروه علوم دامی، حمیدرضا عشقی زاده استادیار گروه زراعت و اصلاح نباتات و پرویز احسان زاده دانشیار گروه زراعت و اصلاح نباتات این دانشکده حضور داشتند.

کارشناسان یاد شده در این نشست، رویکردهای جدید الگوی کشت در جهان را در قالب سه محور امنیت غذایی، آبی و انرژی مطرح و تاکید کردند که کارایی این اصفهان - ایرنا - تغییر الگوی كشت با توجه به تغییرات اقلیم در فلات ایران ضرورتی اجتناب ناپذیر است اما اینكه این موضوع مهم تا چه اندازه از راهبردهای علمی و پژوهشی بهره می گیرد تا دچار بیماری آزمون و خطا نشویم در میزگرد ایرنا اصفهان مورد نقد و بررسی قرار گرفته است.

به گزارش ایرنا، استادان دانشكده كشاورزی دانشگاه صنعتی اصفهان در میزگرد ایرنا كه در این مركز علمی برگزار شد، رویكردهای جدید الگوی كشت در ایران را در قالب سه محور امنیت غذایی، آبی و انرژی مطرح و تاكید كردند كه كارایی این محورها در گرو همگرائی ملاحظات آنهاست در غیر این صورت به بخش های دیگر آسیب می زند. تغییر الگوی كشت در ایران و اصفهان با توجه به كمبود آب ضروری است چرا كه در كشوری همچون ایران كه میزان بارندگی آن یك چهارم و تبخیر آب آن 2 برابر جهان است باید تمام برنامه ریزی ها در زمینه تولید محصولات كشاورزی به صورت همگرا مورد توجه قرار بگیرد. كارشناسان بر این باورند كه انتخاب هر الگوی كشت به دلیل چند بعدی بودن كشاورزی می تواند پیامدهای مهمی در زندگی كشاورز و جامعه روستایی داشته باشد، اما در برخی از شرایط كشاورزان به جهت تغییر در شرایط محیطی، تغییر در تقاضا و مصرف گرایش به تغییر الگوی كشت پیدا می كنند كه یكی از مهمترین عوامل تأثیرگذار در چند سال اخیر در تغییر الگوی كشت بین كشاورزان ایرانی، مساله خشكسالی بوده است. كشاورزی دانش محور كه در یكصد سال اخیر وارد ایران شد به تاكید صاحبنظران امر با وجود رشد و توسعه صورت گرفته در این بخش، متاسفانه هنوز بخش كشاورزی ایران نتوانسته با دانش روز خودش را منطبق و بسیاری از چالشها را نیز برطرف كند. از سوی دیگر برخی از تحقیقات دانشمندان این عرصه تاكید دارند تا 2 دهه آینده كشورهایی در جهان موفق هستند كه موادغذایی شان را خودشان تولید كنند و به خارج نیاز نداشته باشند. به باور این استادان این بخش اقتصادی كشور به خاطر اهمیت تولید مواد غذایی یكی از بحث های جدی محافل اقتصادی و اجتماعی است و بر ضرورت اتخاذ رویكرد علمی و عملی و برنامه ریزی اصولی متناسب با شرایط موجود تاكید كردند. بخش كشاورزی به دلیل تامین 85 درصد نیازهای غذایی و 90 درصد مواد اولیه صنایع تبدیلی و دارای بودن 25 درصد سهم صادرات غیرنفتی، نقش تعیین كننده ای در اقتصاد كشور دارد. وزارت جهادكشاورزی باید ارزیابی درستی از منابع آبی موجود داشته و بر اساس آن به كشاورزان الگوی كشت بدهد زیرا میزان بهره وری آب در بخش كشاورزی تنها 33 درصد و به عنوان یكی چالش مطرح است. براساس آمار موجود از بین 66 محصول اصلی كشاورزی، ایران 25 نوع آن را تولید می كند كه اغلب آن ها جزو محصولات باغی هستند و از نظر تنوع محصولات، ایران رتبه سوم را در جهان داراست. كشت خودسرانه و بدون برنامه ریزی، یكی از نمودهای آشكار كشاورزی سنتی در كشورهای جهان سوم از جمله ایران است، الگویی كه نه تنها برای تعادل بازار آسیب زاست بلكه تاكید بر كشت یك یا چند محصول برای منابع آبی، اكوسیستم و خاك نیز آسیب های زیادی به دنبال دارد. برآیند آمارهای ارایه شده، با اصلاح الگوی كشت، تولید محصولات باغی در یك هكتار تا حدود 50 درصد نسبت به كشاورزی سنتی افزایش می یابد و در مصرف آب هم سالانه صرفه جویی 200 هزار لیتر در ثانیه در 10 هزار متر مربع عرصه كشاورزی شاهد خواهیم بود. طبق آمار وزارت نیرو، حدود 90 درصد آب مصرفی در كشور مربوط به كشاورزی است در حالی كه متوسط مصرف آب جهانی در بخش كشاورزی 70 درصد است. با وجود ارایه آمارهای متفاوت، ‌سالا‌نه در كشور 95 میلیارد مترمكعب آب مصرف می‌شود كه 90 درصد آن در بخش كشاورزی، هشت درصد در بخش آشامیدنی، 2 درصد صنعت و بخش عمومی و پارك‌ها و فضای سبز مصرف می‌شود. از بین 66 محصول اصلی كشاورزی، ایران 25 نوع آن را تولید می كند كه اغلب آن ها جزو محصولات باغی هستند و از نظر تنوع محصولات، ایران رتبه سوم را در جهان داراست. خبرگزاری جمهوری اسلامی(ایرنا) استاد اصفهان در همین ارتباط میزگردی با عنوان ' تغییر الگوی كشت در ایران و اصفهان ' با حضور جهانگیر عابدی كوپایی استاد تمام گروه مهندسی آب و رئیس دانشكده كشاورزی دانشگاه صنعتی، غلامرضا قربانی استاد تمام گروه علوم دامی و حمیدرضا عشقی زاده استادیار گروه زراعت و اصلاح نباتات و پرویز احسان زاده دانشیار گروه زراعت و اصلاح نباتات این دانشكده برگزار كرد. **امنیت غذایی، آبی و انرژی اضلاح مرتبط الگوی كشت هستند رییس دانشكده كشاورزی دانشگاه صنعتی اصفهان و استاد تمام گروه آب ضمن قدردانی از خبرگزاری جمهوری اسلامی بابت باز شدن دریچه ای در خصوص گسترش همكاری رسانه با دانشگاه افزود : امیدواریم تحقیقاتی كه در دانشكده كشاورزی و دانشگاه صنعتی صورت گرفته بتواند بخشی از معضلات جامعه و به ویژه استان را رفع كند. جهانگیر عابدی كوپایی با بیان اینكه رویكردهای جدید جهانی بحث الگوی كشت را در قالب سه محور امنیت غذایی، امنیت آبی و انرژی مطرح می كنند، گفت: تجربیات جهانی نشان می دهد كه توجه به یك بخش، به بخش های دیگر آسیب می زند و این سه ضلع بهم مرتبط است و نباید آن ها را از هم تفكیك كرد. وی با اشاره به اینكه در تابستان سال جاری كمبود آب آشامیدنی اصفهان فشار شدیدی بر انرژی مصرفی وارد كرد، تصریح كرد: همچنین با توجه به بسته شدن آب زاینده رود و نرسیدن آب به مناطق شرق و غرب اصفهان باعث شد تا فشار زیادی به آب های زیرزمینی وارد شود و آب های زیرزمینی استان رو به انحطاط برود و این در حالیست كه اگر وضعیت به همین صورت باشد منجر به نابودی منابع آب زیرزمینی اصفهان می شود. این استاد دانشگاه صنعتی اصفهان ادامه داد: اما زمانی كه بحث تامین آب كشاورزی مطرح می شود باید به این نكته توجه داشته باشیم كه به چه میزان و به چه مناطقی آب را اختصاص دهیم و آیا حق آبه هایی در این زمینه وجود دارد و اگر وجود داشته چرا یا اجرا نمی شود یا ناقص اجرا می شود؟ وی بیان كرد: ما باید بپذیریم الگوی كشت استان در گذشته كه به طور عمده شامل محصولات راهبردی از جمله گندم، جو و ذرت بود به همان شدت گذشته نمی توان ادامه داد، به ویژه با تغییرات اقلیم كه مواجه هستیم و در سال های اخیر خود را بیشتر نشان داده است باید كم كم نه تنها از وسعت اراضی مورد كشت محصولات راهبردی كم كنیم بلكه باید به سمت محصولاتی كه متحمل به شوری و كم آبی باشند از جمله كشت سورگوم، گلرنگ و ارزن برویم. عابدی كوپایی با اشاره به مقاومت كشاورزان در خصوص تغییر الگوی كشت تصریح كرد: باید به كمبود آب و تغییر كشت و به تبع آن كمبود درآمد توجه داشته باشیم یعنی اگر كشاورزی كه محصولی با قیمت مناسب می فروشد گفته شود سطح اراضی خود را كاهش دهد به دلیل كاهش درآمد مقاومت می كند. وی خاطرنشان كرد: در این راستا مساله حمایت های دولتی پر رنگ می شود و باید از طریق بیمه محصولات و خرید تضمینی كاری كند كه كشاورز راضی به تغییر الگوی كشت شود. **منابع آبی موجود نمی تواند ما را به سمت خودكفایی هدایت كند رئیس دانشكده كشاورزی دانشگاه صنعتی اصفهان تصریح كرد: به این نتیجه رسیدیم كه منابع آب موجود كشور نمی تواند ما را به سمت خودكفایی موادغذایی ببرد، براساس تحقیقات از دهه های اخیر ادامه این رویكرد باعث از بین رفتن منابع آبی كشور و تحت تاثیر قرار گرفتن تمام فعالیت های صنعتی و كشاورزی می شود. وی بیان كرد: با شرایط كنونی میزان بهره وری محصولات كشاورزی حدود 1.1 یا 1.2 كیلوگرم بر مترمكعب مصرف آب است كه با رشد جمعیت فعلی پیش بینی می شود در آینده ای نه چندان دور باید بهره وری را به 1.6 یا 1.8 كیلوگرم بر مترمكعب مصرف آب برسانیم. عابدی كوپایی خاطرنشان كرد: با توجه به اینكه منابع آبی محدود بوده تنها راهكار توجه به مباحث بِه زراعی، بِه نژادی و مهندسی زیست فناوری یا بیوتكنولوژی است، خوشبختانه تحقیقیاتی كه دانشكده ما در دهه های گذشته انجام داده به بسیاری از این نكات اشاره كرده است همچنین تحقیقات خوبی در زمینه محصولات راهبردی كشور صورت گرفته اما متاسفانه این مطالب در دانشگاه بایگانی شده و به صحنه جامعه و عمل كشاورزان رسوخ نكرده است همچنین باید برای هر محصول یك نهاد با تامین بودجه مورد نیاز تحقیقات را گردآوری و به صحنه ببرد. وی با بیان اینكه در برخی از واردات كشور دچار نقص بوده و شاهد واردات عمده روغن در كشور هستیم، ادامه داد: این سوال مطرح است كه آیا تاكنون این ماموریت به دانشگاه واگذار شده كه به سمت دانه های روغن برود؟ چرا كه این دانه ها می تواند در كشور تاثیر زیادی در تولید روغن داشته باشد. این استاد دانشگاه با اشاره به روغن گیری از جنگل های بلوط افزود : در زمینه روغن گیری از بلوط در ایران كار نشده است، افراد برجسته در ایران می توانند در این زمینه كار كنند اما نیازمند حمایت ملی برای تحقق این امر هستند تا شاهد كاهش واردات در كشور باشیم. وی با اشاره به واردات بسیار زیاد شكر به كشور اظهارداشت: آیا الگوی مصرف غذایی با الگوی بهداشت سالم همخوانی دارد؟ مصرف بیش از حد مواد روغنی و شكری داریم كه بیماری های قلبی و عروقی را به دنبال دارد اما آیا اقدام كلان و ملی صورت گرفته تا الگوی غذایی تغییر داده شود؟ عابدی كوپایی با بیان اینكه توسعه افقی كشاورزی در استان باید حذف و به سمت توسعه عمودی و افزایش بهره وری پیش برویم، بیان كرد : باید به سمت كشت های مقاوم به خشكی و شرایط شوری پیش برویم كه طبق تحقیقات به دست آمده گیاه سورگوم مناسب است چرا كه در دهه های آینده وضعیت جوی به گونه ای است كه بارندگی كم و دمای هوا بالا می رود و كشت محصولاتی همچون سورگوم با صرفه تر از محصولات رایج خواهد بود. ** برنامه توسعه كشاورزی مبتنی بر شرایط محیطی و منابع باشد دانشیار گروه زراعت و اصلاح نباتات دانشكده كشاورزی دانشگاه صنعتی اصفهان با اشاره به الگوی توسعه كشاورزی برای كشور و اصفهان گفت: هر كشوری طبق شرایط محیطی و منابعی كه دارد باید برنامه توسعه را به پیش ببرد اگر هر كشوری از لحاظ یك یا چند منبع ضعیف و فقیر است باید توسعه با دقت دوچندان به آن منابع محدود باشد. پرویز احسان زاده افزود: اگر منبعی نایاب، كمیاب و ضربه پذیر است الگوی توسعه نباید به گونه ای باشد كه منبع را تخریب و یا به زوال بكشاند. وی ادامه داد: معتقدم در كشوری همچون ایران كه بارندگی یك چهارم دنیا و تبخیر آب حدود سه برابر متوسط جهانی است برنامه ریزی های تولیدی كه مبتنی بر مصرف آب است باید با عنایت به این مساله باشد از این رو استان اصفهان در مركز ایران و در اوج این مساله است. این استاد دانشگاه بیان كرد: فكر می كنم تمركز این تعداد جمعیت در فلات مركزی خلاف عقل سلیم و توسعه شهری و كشاورزی و آینده كشور است چرا كه این جمعیت نیازمند غذا بوده و وظیفه تامین غذا برعهده كشاورزی كه بخشی الگوی كشت و تولیدات دامی است. وی بیان كرد: اگر به صلاح باشد كه بخش زیادی از محصولات كشاورزی را با توجه به اینكه منابع آب و خاك به شدت دچار آسیب شده و می شوند از مكان های مختلف دنیا تامین كنیم، این در حالیست كه نه كشاورز بیكار شود بلكه با یارانه هایی كه در كل دنیا مرسوم است بدون تكیه بر حمایت های دولتی روی پا نخواهد بود. احسان زاده با بیان اینكه به صنعت بیش از كشاورزی یارانه تعلق می گیرد، ادامه داد: این سبب شده كه مشكلات جدی از جمله فقر در بخش كشاورزی به وجود بیاید، ضمن اینكه كشاورزی غریب و یتیم است ناچار به تولید غذا هستیم. وی اضافه كرد : در جایی همچون اصفهان باید به سمت تغییر جدی الگوی كشت برویم، دیگر نمی توانیم به سبك اجدادمان تولید گیاهی داشته باشیم از این رو باید به سمت گیاهانی كه به ازای مصرف حداقلی آب تولید با ارزش حداكثر داشته باشند همچون گیاهان دارویی. دانشیار گروه زراعت و اصلاح نباتات دانشكده كشاورزی دانشگاه صنعتی اصفهان خاطرنشان كرد: شاید جایی همچون اصفهان كه كویری بوده و جمعیت بسیاری در آن متمركز است طبیعتا باید به سمت گیاهانی كه به ازای آب مصرفی گیاهان با ارزش به دست بیاید. ** ذات شرایط محیطی ایران از ابتدا خشك و كویری بوده است وی اضافه كرد: تاكنون آسیب جدی به منابع خاك و آب زده شده است، ذات شرایط محیطی ایران از ابتدا به همین صورت بوده است و اجداد ما هم در شرایط كویری زندگی می كردند اما اكنون كه جمعیت افزایش پیدا كرده و فشارها بیشتر شده است بیش از حد از منابع بهره برداری می كنیم و این سرعت سبب شده تا نسبت به 40 سال گذشته تاكنون بیشتر به منابع آسیب وارد كردیم. احسان زاده بیان كرد: متخصصان عنوان می كنند، به طور تقریبی ظرفیت منابع طبیعی كشور ما برای تامین نیازهای 50 میلیون نفر كافی است و این در حالیست كه در زمان حال جمعیت كشور 80 میلیون نفر است كه باید از راس تا پایین به دنبال راهكاری برای افزایش جمعیت و به تبع آن تامین غذای افراد باشیم وگرنه دچار بحران می شویم. وی با بیان اینكه باید در كشور الگوی كشت مبتنی بر شرایط محیطی صورت بگیرد، گفت: طبق اطلاعات موجود پهنه بندی كشت در برخی از استان ها صورت گرفته و اگر قرار است كشور از لحاظ برنج تولید حداقلی داشته تا با بحران تامین و امنیت غذا مواجه نشویم باید در دولت سیاست و برنامه ریزی صورت بگیرد كه برنج این كشور در سواحل شمالی تولید شود و حمایت و یارانه لازم و علمی و كارشناسی شده اختصاص داده شود. این استاد دانشگاه به توسعه كشت نیشكر در خوزستان اشاره كرد و گفت: 30 سال پیش یكی از تصمیمات در خصوص تغییر الگوی كشت توسعه كشت نیشكر در خوزستان بود كه متاسفانه نمونه ناموفقی بود چرا كه مبتنی بر مطالعات زیست محیطی و پایداری تولید نبود و می بینیم كه در مان حال آلودگی شدید زیست محیطی و شوری خاك خوزستان را به دنبال داشته است. **تولید گیاهان با مصرف حداقلی آب و ارزش افزوده بالا مدنظر قرار بگیرد وی بیان كرد: اگر اصرار به كار كشاورزی و تولید گیاهان با توجه به شرایط فلات مركزی داریم باید به سمت گیاهانی كه مصرف حداقلی آب و ارزش افزوده بالایی دارند پیش برویم. به گفته وی تعریف امنیت غذایی، موجود بودن مواد غذایی كافی برای تمام افراد یك كشور یا یك استان، شهر و منطقه مركزی ایران به گونه ای كه یا خود غذا تولید كنند یا پول كافی داشت برای تامین غذا داشته باشند، است. دانشیار گروه زراعت و اصلاح نباتات دانشگاه صنعتی اصفهان با بیان اینكه كل تولیدات كشاورزی از چهار دهه گذشته تاكنون به طور تقریبی 2 برابر شد كه این نتیجه ورود دانش به بخش كشاورزی بود، اظهارداشت: چهل سال گذشته تولیدات محصولات كشاورزی 50 میلیون تن بود و این در حالیست كه در زمان حال به 110 میلیون تن رسید اما باید به این نكته توجه كرد كه اگرچه تولید افزایش پیدا كرده اما این افزایش به قیمت هدر رفت خاك ها و آلودگی منابع آب و رفتن آب به اعماق بوده است. وی ادامه داد: بخشی از تولیدات كشاورزی از جمله گندم، برنج، نخود و دیگر محصولات به كشاورزان خرده پا اختصاص دارد كه مدیریت خرده پایی از لحاظ تامین منابع و سوخت و برنامه دادن و تغییر الگوی كشت، پیدا كردن خریدار و كیفیت حداقلی محصول تولیدی كه قابلیت صادرات داشته باشد با مشكل مواجه است. احسان زاده ادامه داد: در بحث تولیدات گیاهی كشور ما مانند بسیاری از دیگر كشورهای خاورمیانه مبتنی بر خرده پایی بوده كه این موضوع مشكلاتی را به وجود آورده است. وی با بیان اینكه دانشگاه نقش خود را در این زمینه ایفا كرد، گفت: متاسفانه سازماندهی و برنامه ریزی مناسب و دراز مدت در این راستا نداشتیم و شاید به همین دلیل با مشكلاتی روبه رو شده ایم از این رو ضمن در نظر گرفتن برنامه باید تولیدات پهنه بندی شود به صورتی كه سواحل شمالی برنج و منطقه مركزی به كشت گیاهان دارویی اختصاص داده شود. **قوت غالب كشور باید تغییر كند احسان زاده معتقد است نباید در زمان حال جمعیت كشور افزایش پیدا كند چرا كه افزایش جمعیت نیاز به تامین غذا دارد و با توجه به كم آبی و به تبع آن نبود كشت محصولات نمی توان امنیت غذایی مردم را تامین كرد. وی ادامه داد: باید سهم آب صنعت و كشاورزی مشخص شود آن زمان اگر آبی باقی ماند برای كشت گیاهان دارویی و در نهایت محصولی همچون گندم كه قوت غالب است اختصاص داده شود. این استاد دانشگاه با بیان اینكه قوت غالب كشور(گندم) باید تغییر كند، بیان كرد: مصرف سرانه گندم در ایران بسیار بالاتر از دنیا است باید كاری كرد تا مصرف گندم تعدیل شده و به موازات آن محصولات دیگری هم تولید شود. وی با بیان اینكه به ازای هركیلو محصولات دامی باید هفت كیلو محصولات گیاهی تولید شود، اظهارداشت: از نظر علمی كشوری كه با كم آبی شدید مواجه است و برای تولید گیاهانی همچون ارزن نیامند آب هستیم نباید مركزیت كشور قطب تولید شیر و گوشت باشد. احسان زاده به نقش دانشگاه در كشاورزی اشاره و بیان كرد: اغلب تولید محصولات از جمله كلزا، نخود و برنج 2 برابر شده و این در حالیست كه سطح زیر كشت از 40 سال گذشته تاكنون اندكی افزایش داشته است. وی با اشاره به اینكه حلقه محیط زیست و آب و كشاورزی باید بهم متصل شود، ادامه داد: معتقدم محیط زیست یتیم تر از كشاورزی است در این راستا باید ارتباط تنگاتنگی با توسعه كشاورزی و صنعتی ایجاد شود. ** توجه به محیط زیست، اقتصاد و اجتماع در تغییر الگوی كشت ضروری است استادیار گروه علوم زراعت و اصلاح نباتات دانشكده كشاورزی دانشگاه صنعتی اصفهان در این میزگرد ایرنا اظهارداشت : زمانی كه از توسعه پایدار صحبت می شود همه بخش ها باید دیده شوند، نباید بخش كشاورزی به صورت پایدار توسعه پیدا كند و سایر بخش ها دچار مشكل باشند. حمیدرضا عشقی زاده توسعه پایدار در بخش كشاورزی را به كشتی تشبیه كرد و افزود: اگر یك نفر بر روی دكل و یك نفر در موتورخانه كشتی باشد و سوراخی در این كشتی به وجود بیاید دیر یا زود همه كشتی در آب غرق می شود، كشاورزی هم به همین صورت است. وی توجه به سه نكته در خصوص تغییر الگوی كشت را ضروری دانست و گفت: سازگاری الگوی كشت با محیط زیست، قابل قبول بودن از نظر اقتصادی و پذیرفته شده از نظر اجتماعی (شناخت كشاورز با گیاه جایگزین) باید مورد توجه قرار بگیرد چرا كه این سه مولفه مبنای كشاورزی توسعه پایدار است. این استاد دانشگاه با اشاره به آمار و ارقام وضعیت تغییر الگوی كشت ارایه شده توسط وزارت جهاد كشاورزی بیان كرد: اكنون الگوی كشت كشور به طور عمده مبتنی بر غلات است یعنی از نظر سطح زیر كشت آبی حدود 60 درصد از اراضی را غلات تشكیل می دهند كه در رتبه دوم محصولات علوفه ای كه عمدتا یونجه وذرت علوفه ای بوده كه سهم یونجه بیش از همه است. وی ادامه داد: در رتبه سوم سهم محصولاتی همچون گوجه فرنگی و پیاز و سبزیجات 8.3 درصد در كشور از نظر سطح زیر كشت را دارا هستند سپس دانه های روغنی هفت درصد از سطح زیر كشت آبی را به خود اختصاص می دهد. عشقی زاده با بیان اینكه در كشت آبی الگوی كشت به طور عمده مبتنی بر غلات است، تصریح كرد: در كشت دیم هم به طور تقریبی به همین صورت است، نزدیك 85 درصد سطح زیر كشت را غلات، 11 درصد را حبوبات تشكیل می دهد. وی افزود: نمی توان گفت الگوی كشتی كه تاكنون موجود بوده نادرست و غلط است چرا كه كشت غلات بر مبنای بارندگی ها صورت می گیرد كه در این خصوص باید فرآیند تولید دیده شود. ** 54 درصد سطح زیر كشت در اصفهان به غلات اختصاص دارد به گفته این استاد دانشگاه وضعیت الگوی كشت آبی در استان اصفهان حدود 54 درصد به غلات و حدود 25 درصد را علوفه ها به خود اختصاص داده است. وی به بهره وری مصرف آب اشاره و بیان كرد: هر كیلوگرم ماده خشك به دست آمده به ازای هر مترمكعب آب مصرفی در كشور حدود 1.2 بوده كه میانگین جهانی آن 2 است بنابراین به نظر می رسد باید تحقیقات بر این حوزه متمركز باشد، در این راستا گیاهانی در چرخه كشت باید قرار بگیرد تا مقدار تولید را به ازای مقدار مصرف آب افزایش دهد. استاد دانشگاه علوم زراعت واصلاح نباتات اضافه كرد: دخالت دولت در بخش كشاورزی نیازمند نهادسازی است به طور مثال كشاورزان گندم كار نیازمند حمایت از منظر دانشگاه یا جهاد كشاورزی باشد. وی تصریح كرد: ما از نظر تولید گیاهان دارویی مشكلی نداریم مشكل اصلی فروش گیاهان دارویی است از این رو دولت باید امور را تسهیل كرده سپس ارتباطی بین بازرگان و كشاورز ایجاد شود تا محصول فرآوری شده با ارزش افزوده بالا به دیگر كشورها صادر شود. عشقی زاده با بیان اینكه باید سهم آب بخش كشاورزی مشخص شود، بیان كرد: چاه های بدون مجوز باید مسدود و چاه های مجوزدار دارای كنتور شود تا میزان آب قابل استفاده مشخص شود. وی معتقد است آبیاری تحت فشار با استفاده از آبیاری نواری یا قطره ای هم آب و هم خاك را پس از چهار سال از بین می برد. این استاد دانشگاه با اشاره به تغییر الگوی كشت، بیان كرد : به نظر می رسد در اصفهان از گیاهانی كه در فصل گرم (بهاره یا تابستانه) كشت می شوند باید به سمت كشت پاییزه برویم مشروط به اینكه اگر گندم و جو كشت شد تا به دست آمدن محصول بعدی بقایای گیاهی از بین نرود و بر روی سطح خاك باقی بماند. به گفته وی بر روی گیاهانی از جمله ماشك و گلرنگ كار می كنیم و باید به صورت پاییزه این گیاهان را كشت و سیلاژ و سپس تحویل بخش دام و یا علوم انسانی تحویل دهیم. عشقی زاده تصریح كرد : یكی از مشكلات اساسی این است كه محصول با كیفیت در زمین كشاورزی تولید می شود ولی زمانی كه به دست مصرف كننده می رسد كیفیت كاهش پید می كند به طور مثال پروتئین یونجه در زمین حدود 18 درصد و زمانی كه به دامداری می رسد 14 درصد است از این رو باید به روزترین ماشین آلات وارد این بخش شود تا كیفیت محصول از بین نرود. وی با اشاره به سطح زیر كشت محصولات زراعی آبی و دیم در كشور در سال زراعی 93- 94 افزود: محصول گندم 37.2 درصد آبی و 64.9 درصد دیم، محصول جو 11.7 درصد آبی و 19.7 درصد دیم، برنج 8.8 درصد آبی، ذرت دانه ای 2.8 درصد آبی، غلات 60.4 درصد آبی و 84.7 درصد دیم، حبوبات 2.1 درصد آبی و 11 درصد دیم، دانه های روغنی 6.8 درصد آبی و 0.4 درصد دیم، سبزیجات 8.3 درصد آبی و 0.3 درصد دیم، محصولات جالیزی 4.9 درصد آبی و 0.1 درصد دیم، محصولات علوفه ای 15.9 درصد آبی و 2.3 درصد دیم بوده است كه كل سطح زیر كشت محصولات آبی در كشور 6 میلیون و 21 هزار و 484 هكتار و كل سطح زیر كشت دیم پنج میلیون و 355 هزار و 553 هكتار است. این استاد دانشگاه نیز با اشاره به كشت محصولات زراعی آبی و دیم در استان اصفهان در سا زراعی 93-94 ادامه داد : محصول گندم 28.2 درصد آبی و 64.6 درصد دیم، جو 22.5 درصد آبی و 27.8 درصد دیم، برنج 2.7 درصد آبی، ذرت دانه ای 0.5 درصد آبی، غلات 53.9 درصد آبی و 92.4 درصد دیم، حبوبات 1.8 درصد آبی و 5.8 درصد دیم، دانه های روغنی 2.3 درصد آبی، سبزیجات 10.6 درصد آبی، محصولات جالیزی 4.3 درصد آبی، محصولات علوفه ای 25.6 درصد آبی و 1.8 درصد دیم بوده است كه كل سطح زیر كشت محصولات آبی در این استان 207 هزار و 481 هكتار و سطح زیر كشت محصولات دیم 26 هزارو 303 هكتار است. به گفته وی مقادیر بهره وری مصرف آب در ایران از 0.94 تا 1.29 كیلوگرم بر متر مكعب متغیر است كه متوسط آن 1.07 است همچنین متوسط بهره وری در دنیا 2.5 كیلوگرم در متر مكعب می باشد. **جز 5 كشور دنیا از لحاظ تولید شیر خام هستیم استاد تمام گروه علوم دامی دانشگاه صنعتی اصفهان با بیان اینكه زیربنا و تفكرات زیربنایی كشور دچار مشكل است، بیان كرد: اعتقادی به علم و دانشگاه وجود ندارد و زمانی كه با بحران مواجه شدیم مسائل با دانشگاه در میان گذاشته می شود. به گفته غلامرضا قربانی مشكل ما از ریشه است و تنها وظیفه فارغ التحصیلی تعدادی دانشجو را داریم بدون آن كه در مشكلات كشور دخالت كنیم. وی با بیان اینكه حداقل جز پنج كشور دنیا از نظر تولید شیر خام هستیم، ادامه داد: دانشگاه و بخش خصوصی عمده پیشرفت و توسعه در كشور را بازی می كند. قربانی با بیان اینكه اصفهان مكان مناسبی برای تولید شیر كشور نیست، تصریح كرد: جهاد كشاورزی نسبت به مجوزهایی كه داده باید پاسخگو باشد، صنعت گاوداری ما توسعه یافته است ولی الگوی درستی نبوده است و سیاست گذاری درستی در این زمینه صورت نگرفته است. این استاد دانشگاه گفت: وقتی كشوری هیچ ارزشی برای دانشگاه و استادان و پایان نامه هایی كه سالانه در كشور انجام می شود، قایل نشود مشكلات متعددی را به وجود می آورد از این رو باید گفت از نظر درصد بودجه كل كشور به طور تقویبی در رده آخر قرار داریم. وی با بیان اینكه بخش قابل توجهی از كشاورزی در خدمت دامپروری است، تصریح كرد: براساس تحقیقات به دست آمده ارزن در مقایسه با ذرت بر عملكرد گاوهای شیری تفاوتی نداشته و از آن جایی كه آب و هوا و زمین برای كشت ارزن بسیار مناسب بوده باید ارزن جایگزین ذرت شود چر كه كم آب بر است و این در حالیست كه كشاورز حاضر به تغییر الگوی كشت نیست. قربانی بیان كرد : اگر نظام دولت و جهاد كشاورزی بر روی ارزن سرمایه گذاری كند به این نتیجه می رسد كه ارزن به خوبی ذرت، جو و گندم جوابگوست در این راستا باید از محصولات كم آب بر و محصولاتی كه به خوبی گندم و جو عمل می كند، استفاده شود. وی به شركت در سمینار 2014 در آلمان اشاره كرد و افزود: در این سمینار مطرح شد كه در سال 2050 قرار است جمعیت دنیا به 9.5 میلیارد نفر رسیده و آب در دنیا كم شود، كیفیت زمین های دنیا از بین برود، در این سمینار مطرح شد كه چرا باید از غذای انسان برای دام استفاده شود و چرا از فرآورده های فرعی استفاده نمی كنیم. این استاد تمام دانشگاه ضمن گلایه از استفاده نكردن از پژوهش های استادان دانشگاهی در طرح های اجرایی گفت: حتی یك نفر از پژوهش های ما استقبال نكرده است. ** باگاس تا 66 درصد می تواند جایگزین كاه شود وی با بیان اینكه تاكنون جهاد كشاورزی از تحقیقات و پژوهش های دانشگاهی استفاده نكرده است، ادامه داد: حداقل 10 میلیون تن كاه در كشور داریم و این در حالیست كه كل نیاز غذایی گاوی سالانه 12 میلیون تن است، همچنین 2 میلیون تن باگاس نیشكر داریم كه متولیان امر نمی دانند با باگاس باید چه كار كنند اما طبق تحقیقاتی كه دانشگاه بر روی باگاس انجام داده می توان این فرآورده را تا 66 درصد جایگزین كاه كرده و 40 كیلو شیر بدهد از این رو جهاد كشاورزی باید بر روی باگاس سرمایه گذاری كند. قربانی بیان كرد: وابستگی كشاورزان به ذرت، یونجه، سیب ذرت و ذرت باید كم شود و كشاورز نیازمند پشتیبانی و حمایت از بالا دست است. اراضی كشاورزی اصفهان حدود 563 هزار هكتار معادل 3.5 درصد از مساحت این استان است كه با توجه به محدودیت های منابع آب در سال های اخیر، تنها حدود 290 هزار هكتار آن تحت كشت زراعی و باغی قرار می گیرد. از 564 هزار هكتار اراضی دارای قابلیت كشاورزی در سال زراعی 96- 97 حدود 210 هزار هكتار به كشت محصولات زراعی اختصاص دارد كه 190 هزار هكتار آن مربوط به زراعت آبی و 20 هزار هكتار مربوط به زراعت دیمی است. میزان تولید انواع محصولات زراعی در استان اصفهان با توجه به بروز پدیده خشكسالی و كاهش سطوح زیر كشت حدود سه میلیون و 250 هزار تُن برآورد شده است. ایرنا در برگزاری همه میزگردهای بخش كشاورزی، از سازمان جهادكشاورزی استان اصفهان دعوت می كند كه امید است حضور یابند. 9913/6026/

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

میزگرد' چالشهای بخش کشاورزی ' در ایرنا برگزار شد

اصفهان - ایرنا - میزگرد ' چالش های بخش کشاورزی در ایران و اصفهان ' روز دوشنبه (16/7/1397) با حضور جمعی از استادان دانشگاه، مسوولان و کارشناسان در خبرگزاری جمهوری اسلامی(ایرنا) این استان برگزار شد.

به گزارش ایرنا، در این میزگرد، جهانگیر عابدی رییس دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی اصفهان، علی یوسفی مسوول کمیته آب اتاق بازرگانی اصفهان و استاد دانشگاه، اسفندیار امینی دبیر اجرایی نظام صنفی کشاورزی استان اصفهان، غلامرضا عشاقی مسوول دفتر آب سازمان جهاد کشاورزی اصفهان و ابراهیم مرادیان بازرس صنف کشاورزی استان حضور داشتند.

این کارشناسان به لزوم اجرای قوانین مربوط ، آمایش سرزمین، انسجام و هماهنگی های لازم در بخش کشاورزی و تامین زیرساختها برای اجرای رویکردهای جدید در این بخش تاکید کردند.

این کارشناسان گفتند اجرای سیاست های منطقه ای ، برنامه ریزی مدون و جامع برای تغییر الگوی کشت و ایجاد هم افزایی سازنده بین بخش اجرا و تحقیقات و حمایت های همه جانبه دولت از جمله راه برون رفت از معضلات فراروی بخش کشاورزی است .

در سال های اخیر خشکسالی گریبان همه حوزه ها از جمله کشاورزی و صنعت را گرفته است که به نظر می رسد با ارایه راهکارها توسط کارشناسان و اجرای طرح های پیشنهادی دولت می توان به نوعی از این معضل عبور کرد.

مشروح نشست:

کشاورزی ایران باتوجه به چالشهای فرآروی تغییر کاربری زمین، خشکسالی، کم آبی، کاهش بارندگی، کمبود سرمایه، ناپایداری، توسعه نیافتگی و تغییر اقلیم مواجه است که راه برون رفت از این تهدیدها و تامین نیازهای این بخش مهم اقتصادی کشور در میزگرد ایرنا اصفهان مورد بررسی قرار گرفت.

 به گزارش اگروفودنیوز؛ به نقل از ایرنا، کارشناسان حاضر با اشاره به اینکه این بخش به خاطر اهمیت تولید مواد غذایی یکی از بحث های جدی محافل اقتصادی و اجتماعی است بر ضرورت اتخاذ رویکرد علمی و عملی و برنامه ریزی اصولی متناسب با شرایط موجود تاکید کردند.
بخش کشاورزی به دلیل تامین ۸۵ درصد نیازهای غذایی و ۹۰ درصد مواد اولیه صنایع تبدیلی و دارای بودن ۲۵ درصد سهم صادرات غیرنفتی، نقش تعیین کننده ای در اقتصاد کشور دارد.
کشاورزی دانش محور، یکصد سال اخیر وارد ایران شد و در این مدت برنامه ریزان بخش های ذیربط نتوانسته اند برای توسعه پایدار و نیازهای کشاورزی در ابعاد مختلف از جمله مصرف آب، تدابیر علمی و عملی اتخاذ کنند و همه راهبردهای امور همچنان با آزمون و خطا پیش می رود.
به عنوان مثال برای توسعه کشاورزی لازم است وزارت جهادکشاورزی ارزیابی درستی از منابع آبی موجود داشته و بر اساس آن به کشاورزان الگوی کشت بدهد زیرا میزان بهره وری آب در بخش کشاورزی تنها ۳۳ درصد و به عنوان یکی از چالش مطرح است.

براساس آمار موجود از بین ۶۶ محصول اصلی کشاورزی، ایران ۲۵ نوع آن را تولید می کند که اغلب آن ها جزو محصولات باغی هستند و از نظر تنوع محصولات، ایران رتبه سوم را در جهان داراست.

کشت خودسرانه و بدون برنامه ریزی، یکی از نمودهای آشکار کشاورزی سنتی در کشورهای جهان سوم از جمله ایران است، الگویی که نه تنها برای تعادل بازار آسیب زاست بلکه تاکید بر کشت یک یا چند محصول برای منابع آبی، اکوسیستم و خاک نیز آسیب های زیادی به دنبال دارد.
برآیند آمارهای ارایه شده، با اصلاح الگوی کشت، تولید محصولات باغی در یک هکتار تا حدود ۵۰ درصد نسبت به کشاورزی سنتی افزایش می یابد و در مصرف آب هم سالانه صرفه جویی ۲۰۰ هزار لیتر در ثانیه در ۱۰ هزار متر مربع عرصه کشاورزی شاهد خواهیم بود.

به اعتقاد کارشناسان،اکنون فرسودگی ماشین آلات کشاورزی حدود ۴۰ درصد از کل هزینه تولید را در این بخش به خود اختصاص می دهد.

اجرای طرح نوسازی ادوات کشاورزی کشور به گفته مسوولان سالانه ۴۰ هزار میلیارد ریال اعتبار نیاز دارد، درحالی که در شرایط فعلی تنها ۳۰ درصد نیاز سالانه اختصاص می یابد.
طبق آمار وزارت نیرو، حدود ۹۰ درصد آب مصرفی در کشور مربوط به کشاورزی است در حالی که متوسط مصرف آب جهانی در بخش کشاورزی ۷۰ درصد است.

با وجود ارایه آمارهای متفاوت، ‌سالا‌نه در کشور ۹۵ میلیارد مترمکعب آب مصرف می‌شود که ۹۰ درصد آن در بخش کشاورزی، هشت درصد در بخش آشامیدنی، ۲ درصد صنعت و بخش عمومی و پارک‌ها و فضای سبز مصرف می‌شود.

از بین ۶۶ محصول اصلی کشاورزی، ایران ۲۵ نوع آن را تولید می کند که اغلب آن ها جزو محصولات باغی هستند و از نظر تنوع محصولات، ایران رتبه سوم را در جهان داراست.

برنامه ریزان کشوری باید آگاه باشند مصرف آب در بخش کشاورزی با مباحثی مانند اشتغال پایدار، امنیت غذایی و استقلال کشور گره خورده است که در واقع بهینه سازی مصرف آب در سه حوزه بازدهی، انتقال و توزیع باید منسجم بررسی و سیاستگذاری شود.

به اعتقاد کارشناسان حکمرانی مدیریت آب در کشور ضعیف و نامشخص است به طوری که وزارت جهاد کشاورزی و وزارت نیرو هر کدام سیاست های خود را دنبال می کنند.
راه برون رفت از وضع موجود ، گفتمان مشترک بین تمام بخش های کشور درباره مدیریت آب است تا مدیریت آب در جامعه به ویژه در بخش کشاورزی با رویکرد علمی متحول بشود.
یکی از ضرورت ها با توجه به وضعیت اقلیمی، اجرای سامانه های آبیاری نوین به عنوان راهکار اصلی وزارت جهاد کشاورزی برای افزایش بازدهی آب و کاهش مصرف به طور جدی در دستور کار قرار گرفته به طوری که با حمایت دولت در سال ۱۳۹۶ طرح های آبیاری نوین در سطح ۲۰۰ هزار هکتار از زمین های کشاورزی کشور اجرا شده است.

اراضی کشاورزی اصفهان حدود ۵۶۳ هزار هکتار یا معادل ۳/۵ درصد از مساحت استان است که با توجه به محدودیت های منابع آب طی سال های اخیر حدود ۲۹۰ هزارهکتار آن تحت کشت زراعی و باغی قرار می گیرد.

تعداد اشتغال ایجاد شده در بخش کشاورزی استان بیش از ۱۸۰ هزار نفر معادل ۱۲ درصد از اشتغال ایجاد شده در استان است.

خبرگزاری جمهوری اسلامی در همین ارتباط میزگردی با عنوان ‘چالش‌ها و راهکارهای بخش کشاورزی’ با حضور غلامرضا عشاقی مسوول دفتر آب و کارشناس ارشد سازمان جهاد کشاورزی استان اصفهان، جهانگیر عابدی رییس دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی اصفهان، علی یوسفی مسوول کمیته آب اتاق بازرگانی اصفهان، اسفندیار امینی دبیر اجرایی نظام صنفی کشاورزان اصفهان و ابراهیم مرادیان بازرس صنف کشاورزان استان اصفهان برگزار کرد.

** تولید ۱٫۱ کیلوگرم محصولات زراعی به ازای هر مترمکعب آب در کشور
رییس دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی اصفهان در ابتدای صحبت های خود گفت: آمارها نشان می دهد که در زمان حال به طوری تقریبی ۱٫۱ کیلوگرم به ازای هر مترمکعب آب محصولات باغی و زراعی در کشور تولید می شود.

جهانگیر کوپایی با بیان این که با توجه به جمعیت کشور در آینده نه چندان دور نیاز غذایی کشور ۱٫۶ تا ۱٫۸ کیلوگرم به ازای یک مترمکعب آب است، افزود: با توجه به منابع آب موجود در کشور در سال های ۱۳۷۶ تاکنون منابع آب تجدید پذیر کشور از ۱۳۰ میلیارد مترمکعب به ۱۰۴ میلیارد مترمکعب رسیده است.

وی اظهارداشت : با توجه به منابع آبی موجود نمی توانیم به صورت کامل امنیت غذایی کشور را تامین کنیم بنابراین لزوم واردات موادغذایی به شدت احساس می شود.
این استاد دانشگاه معتقد است با میزان آب موجود در کشور باید خوراک محصولات که بیشترین بازده اقتصادی دارد و محصولات با آب بری کمتر و در عین حال از ارزش بالاتری نسبت به محصولات دیگر برخوردار است استفاده شود و باید بر روی نهاده های دیگر از جمله بذر اصلاح شده، مهندسی ژنتیک و مباحث زیست فناوری کار شود تا بتوان به میزان آب مورد نیاز(۱۳۰ میلیارد مترمکعب) برسیم.

وی ادامه داد : اگر در کشور آمایش سرزمین صورت می گرفت و سهم استان های مختلف در خصوص تولید موادغذایی به صورت مدون و علمی مشخص می شد بهتر می توانستیم در این حوزه عمل کنیم و در مناطق خشک و نیمه خشک کشور بسیاری از صنایع آب بر را مستقر نمی کردیم.
کارشناسان بر این عقیده اند که متاسفانه آمایش سرزمین و نیز نوع کشت از دهه های گذشته در کشور صورت نگرفته که این اقدام منجر شده تا فشارهای سیاسی تعیین کننده محل فعالیت های صنعتی باشد.

** هنوز کشت برنج در غیر از شمال کشور کشت می شود

رییس دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی اصفهان با اشاره به دستور ابلاغی از جانب دولت مبنی بر کاشت برنج تنها در استانهای شمالی اضافه کرد: در زمان حال شاهدیم که کشت برنج در شهرهای غیر شمالی متوقف نشد که علت آن ارزش بالای اقتصادی این محصول است، از این رو باید کشت جایگزین کشت برنج برای کشاورز در نظر گرفته شود.

وی با اشاره به تخصیص آب از زمان های دور به بخش های مختلف مصرف کننده، ادامه داد : در چند سال اخیر تخصیص های آبی حتی تا سه برابر افزایش پیدا کرده و به مصرف کنندگان رسیده است که این موضوع یکی از معضلات و چالش های خشکسالی است.
این استاد دانشگاه معتقد است خشکسالی های چند دهه اخیر فقط ۲۰ درصد در بخش کشاورزی موثر بوده است و چالش اصلی به تخصیص اشتباه و بیش از حد آب به مصرف کنندگان آب مربوط می شود.

عابدی خشکسالی هواشناسی(کمبود باران)، خشکسالی هیدرولوژیک(کمبود آب رودخانه ها و پایین رفتن سطح آب زیرزمینی)، خشکسالی اقتصادی – اجتماعی(فقر و بیکاری و مهاجرت به حاشیه شهرها) را از جمله مراحل خشکسالی برشمرد و گفت: متاسفانه اصفهان با تمامی مراحل خشکسالی روبه رو است.

** تجدیدناپذیری آب خوان ها افت تولید در بخش کشاورزی را به همراه دارد
استاد دانشگاه و مسوول کمیته آب اتاق بازرگانی اصفهان معتقد است بعد از انقلاب بیشترین نقشی که برای کشاورزی با توجه به شرایط کشور قائل بودیم تامین غذا و راهبرد اصلی رسیدن به خودکفایی بوده است.

وی گفت : به واسطه این که امنیت غذایی را توامان با امنیت آبی و انرژی و رابطه اقتصاد با محیط زیست در نظر نگرفتیم در عمل این سیاست نتوانست در بلند مدت جوابگو باشد.
مسوول کمیته آب اتاق بازرگانی اصفهان ادامه داد : وضعیت آب خوان ها به شرایطی رسیده است که قابل تجدید نیستند و از طرفی هم بخش کشاورزی با افت تولید مواجه می شود که یکی از دلایل اصلی آن حرکت به سمت توسعه افقی کشاورزی به جای تاکید بر بهره وری بوده است و افزایش سطح اراضی کشاورزی را مدنظر قرار دادیم.

وی معتقد است در زمان حال که با کمبود منابع آبی، خشکسالی و کمبود آب در حوضه های آبریز کشور مواجه هستیم باز هم حاضر به تجدیدنظر در امنیت غذایی و تامین غذا نشدیم.
یوسفی با بیان این که گزارش مرکز پژوهش های مجلس نشان می دهد امسال در کل کشور حدود ۱۱ درصد کاهش بارش باران و بیش از ۴۰ درصد کاهش روان آب مواحه بوده ایم ، تصریح کرد: همچنین در حوضه آبریز فلات مرکزی (که زاینده رود هم در آن واقع شده است) حدود ۱۲ درصد کاهش بارش و حدود ۳۶ درصد کاهش روان آب داشتیم که براین اساس بخشی از کاهش ها به دلیل توسعه برداشت ها از بالادست بوده است.

وی معتقد است در عمل در برنامه های توسعه ای عدم انسجام سیاست گذاری گسترده ای در سطح کلان و استان را شاهد هستیم.

** بازتعریف امنیت غذایی مهمترین اصل است

مسوول کمیته آب اتاق بازرگانی اصفهان با اشاره به این که در زمان حال مهمترین اصل باز تعریف امنیت غذایی است، بیان کرد: در سالیان گذشته تاکید ما بر تولید مواد خام کشاورزی بوده است که این مواد ۱۰ درصد از تولید ناخالص داخلی ما را تشکیل می دهد و این موضوع سبب شده که نگاه ضد کشاورزی شکل بگیرد و عنوان شود کشاورزی نقشی در تولید ناخالص داخلی ندارد که این تحلیل نادرستی است.

کارشناسان بر این عقیده اند که نقش کسب و کارهای مرتبط با کشاورزی، صنایع و خدمات مرتبط با کشاورزی بیش از ۳۰ درصد است و حتی در شرایط فعلی یک سوم اقتصاد کشور ما مرتبط با کشاورزی و کسب و کارهای مرتبط با آن است.

** عدم اجرای قوانین در بخش کشاورزی چالش ایجاد کرد

اسفندیار امینی دبیر اجرایی نظام صنفی کشاورزی استان اصفهان در این میزگرد اجرا نکردن دقیق قانون از سوی نهادهای مربوط را به وجود آوردن شرایط فعلی بخش کشاورزی و آب دخیل دانست و بخش نامه های صادره را با روح و آیین نامه دولت همخوان ندانست.
وی با بیان این که نباید به دنبال راهکار برای چالش ها بگردیم چرا که نفس کار غلط است و احتیاج به بازنگری و بازتعریفی دارد، اضافه کرد : وقتی در حوضه زاینده رود که کل ظرفیت آب آوری از سمت وزارت نیرو ۳۸۴ میلیون مترمکعب در سال های پربارش است اما هزار و۹۷۶ میلیون مترمکعب غیر از چاه های واقع در حریم و چاه های داخل حوضه ها و چاه های غیرمجاز تخصیص دادند.

دبیر اجرایی نظام صنفی کشاورزان استان اصفهان معتقد است قوانین به درستی اجرا نمی شود که عدم اجرای آن سبب شده تا یک تالاب خشک نشده نداشته و به جز کارون رودخانه دایمی دیگر در کشور نداشته باشیم.

وی راه برون رفت از چالش های خشکسالی را بازگشت به قوانین و اجرای دقیق آن دانست و بیان کرد : باید شعار خودکفایی که خانمان برانداز است را هم حذف کنیم و دخالت در امور را از بین ببریم.

کارشناسان معتقدند دستکاری بشر در محیط زیست و بارگذاری بیش از حد در حوضه آبریز زاینده رود علت خشکسالی های اخیر و چالش در بخش کشاورزی باشد از این رو کمیسیون توسعه پایدار سازمان ملل خشکسالی و بحران کم آبی را این گونه مشخص کرده که اگر بیش از ۴۰ درصد از آب های تجدید پذیر را مصرف کنیم آن منطقه یا استان با بحران شدید کم آبی مواجه است که برخی بر این عقیده اند که اکنون از ۱۲۰ میلیارد آب تجدید پذیر در کل کشور حدود ۹۶ میلیارد مترمکعب را مصرف کردیم.

**تغییر الگوی کشت امری اجتناب ناپذیر است

بازرس صنف کشاورزان استان اصفهان قانون گریزی را نتیجه امروز زاینده رود دانست و اظهارداشت: دانشمندان بر این عقیده هستند که تغییر اقلیم (گازهای گلخانه ای و انتقال بین حوضه ای آب) سبب کاهش بارش ها می شود.

ابراهیم مرادیان تغییر الگوی کشت را نیازمند زیر ساخت و برنامه مدون و برنامه ریزی شده دانست و گفت: تمامی مباحث کارشناسی باید به این سمت حرکت کند چرا که تغییر الگوی کشت امری اجتناب ناپذیر است.

غلامرضا عشاقی کارشناس ارشد بخش کشاورزی سازمان جهاد کشاورزی اصفهان با اشاره به تعدد قانون در بخش کشاورزی و عدم اجرای قوانین این بخش گفت: باید نگاه ما روبه جلو باشد، هر فعالیت در بخش کشاورزی نیازمند آب است اما متولی آب بخش کشاورزی نیست.
وی با اشاره به خلاهای موجود در بخش کشاورزی بیان کرد : نبود تعامل سازنده بین بخش اجرا و تحقیقات از جمله این خلاهاست که متاسفانه در دهه های گذشته بخش تحقیقات رسالت خود را در این زمینه انجام نداده است.

این کارشناس کشاورزی صحبت های برخی از افراد مبنی بر استفاده ۹۰ درصدی آب توسط بخش کشاروزی را نادرست دانست و گفت: در زمان حال آبی وجود ندارد که این میزان در بخش کشاورزی مصرف شود پس این صحبت نادرستی است.

کارشناسان معتقدند که پدیده های علمی موجود، مذاکره با ذینفعان بالادست و پایین دست رودخانه و رسیدن به راه حل های مشترک را از راهکارهای چالشهای بخش کشاورزی دانست.
به نظر می رسد کشت های گلخانه ای ثمره بیشتری نسبت به دیگر کشت ها دارد اما این محصولات نمی توانند به راحتی به بازار ورود کنند و صادرات آن ها نیازمند فرآیندهای مختلف است.

** باید در زمینه کشت های گلخانه ای اقدامات جدی صورت گیرد

رییس دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی اصفهان دولت را تسهیل کننده در بازار هدف ذکر و بیان کرد: کشت های گلخانه ای با تولید موفق در زنجیره های بعدی دچار مشکل شدند از این رو در زمینه انبارداری، فروش، بازاریابی در داخل و خارج باید اقدامات بیشتری صورت بگیرد.
این استاد دانشگاه معتقد است اگر بخشی از گلخانه های استان اصفهان را به تولید گیاهان زینتی(گل رز) اختصاص داده و بستر مناسب برای رساندن این محصولات به دست مصرف کنندگان را فراهم کنیم می توان در این راستا موفق بود که در عمل این اقدام نیازمند حمایت از سوی دولت است.

یکی از اهداف دولت توسعه آبیاری نوین است که هزینه بسیاری در این زمینه صرف شده است اما در این زمینه مورد غفلت واقع شده است، طبق بررسی ها در اصفهان نشان داده که کشت با آبیاری نوین حدود ۴۵ درصد ذخیره آب را به دنبال داشته است که دولت باید تمهیداتی اندیشیده تا این میزان آب ذخیره شده حفظ شود.

عابدی اضافه کرد : ما در بخش کشاورزی با توجه به ظرفیتها و آب کشور نمی توانیم صرفا در تمام محصولات استراتژیک خودکفا شویم ولی می توانیم حداقل هایی را از لحاظ امنیت غذایی در کشور داشته باشیم.

به تاکید کارشناسان امر باید متناسب با نیاز و شرایط هر منطقه و تلفیق دانش بومی و اهداف منطقه ای کشور طرح های بخش کشاورزی اجرا شود تا در آینده آن منطقه دچار مشکل نشود که این اقدام باید توسط مرکز تحقیقات و دانشگاه ها صورت بگیرد.

یوسفی مسوول کمیته آب اتاق بازرگانی اصفهان تصریح کرد : گزارش های وزارت جهاد کشاورزی حاکی از این است که ۷۵ درصد بودجه تحقیق و توسعه در ایران به این وزارتخانه اختصاص دارد که فقط ۱۵ درصد این بودجه به دانشگاه ها اختصاص پیدا می کند.
این استاد دانشگاه معتقد است باید به دنبال توسعه مدل های کسب و کار کشاورزی باشیم همچنین به جای توسعه گلخانه ها و کشاورزی باید مزیت رقابتی و خلق ارزش ها را بشناسیم.

** ۳۷۰ حوضه آبی کشور دچار بحران است

امینی دبیر اجرایی نظام صنفی کشاورزی استان اصفهان می گویند طی سال های اخیر تمامی حوضه های آبی کشور دچار مشکل شده اند و از حدود ۶۰۰ حوضه آبی کشور همه دچار مشکل بوده و حدود ۳۷۰ حوضه آبی کشور بحرانی است.

امینی اظهارداشت: در زمان حال کمتر از ۲۰ درصد آب در اختیار بخش کشاورزی، در حوضه زاینده رود است یعنی ۷۵ درصد آبی که در اختیار داشتیم را اکنون نداریم.
وی با استناد به تابلوی منابع مصرف حوضه زاینده رود در جلسه شورای هماهنگی زاینده رود بیان کرد: کل آورد طبیعی رودخانه ۷۴۵ میلیون مترمکعب در بلند مدت است، در حالی که ۴۷ هزار هکتار سطح تالاب گاوخونی بوده و اگر دو سوم آن هرسال آب داشته باشد با میزان تبخیر آب سه متر حدود ۹۳۰ میلیون مترمکعب آب تنها تبخیر تالاب است.

فقدان آب در سال های اخیر موجب اعتراض شدید اهالی به ویژه کشاورزان شرق اصفهان شده است که همچنان این اعتراض ها ادامه دارد.

امینی معتقد است در زمان های دور بیش از ۲٫۵ میلیارد مترمکعب آب در حوضه آبریز زاینده رود برای تمامی مصارف استفاده می شد که ساختار طبیعت و مهندسی بی سوادها باعث شده بود این آب به صورت چرخشی در جریان باشد و دیگر مشکلی در کم آبی نداشته باشیم.
به گفته وی در کشورهای دیگر کارهای عمومی به تعاونی ها، اتحادیه ها و صنوف و نیز کارهای سرمایه گذاری به دست سرمایه گذار واگذار شده که باید در ایران هم به همین صورت باشد همچنین مشکلات در بخش های مختلف نیازمند جراحی است.

مسوول دفتر آب سازمان جهاد کشاورزی اصفهان بیان کرد: اراضی کشاورزی این استان حدود ۵۶۳ هزار هکتار یا معادل ۳/۵ درصد از مساحت استان است که با توجه به محدودیت های منابع آب طی سال های اخیر حدود ۲۹۰ هزارهکتار آن تحت کشت زراعی و باغی قرار می گیرد.
عشاقی ادامه داد: از ۵۶۳ هزار هکتار اراضی با قابلیت کشاورزی در سال زراعی ۹۷- ۹۶ حدود ۲۰ هزار هکتار به کشت محصولات زراعی که ۱۹۰ هزار هکتار مربوط به زراعت کشت های آبی و ۲۰ هزار هکتار مربوط به کشت های دیم است، اختصاص دارد.

وی میزان تولید انواع محصولات زراعی از این سطوح در سال زراعی جاری با توجه به بروز پدیده خشکسالی و کاهش سطوح زیر کشت را حدود سه میلیون و ۲۵۰ هزار تن برآورد کرد.
این کارشناس بخش کشاورزی در سازمان جهاد کشاورزی با اشاره به رتبه تولیدات بخش زراعت تصریح کرد: رتبه نخست کشوری در تولید تعداد ریز غده سیب زمینی (مینی تیوبر)، رتبه دوم در تولید گلرنگ، رتبه سوم در تولید سیب زمینی، رتبه چهارم در تولید خربزه، رتبه کشوری در تولید پیاز، رتبه ششم در تولید ذرت علوفه ای و رتبه هفتم در تولید یونجه را استان اصفهان به خود اختصاص داده است.

عشاقی ادامه داد: حجم آب قابل تأمین برای کشاورزی در سال های طبیعی معادل ۶۵۲۵ میلیون متر مکعب در استان بوده است (حدود پنج هزار و ۹۲ میلیون متر مکعب ازمنابع زیر زمینی و یکهزار و ۴۳۳ میلیون متر مکعب از منابع سطحی) که این میزان در سال زراعی ۹۷- ۹۶ به حدود سه هزار و ۸۳۲ میلیون متر مکعب کاهش یافته است.

وی با اشاره به میزان تولیدات در محصولات باغبانی گفت: استان اصفهان باحدود ۷۵ هزار و ۵۷۴ هکتار سطح کشت محصولات باغی آبی و دیم درسال گذشته معادل ۱۳ درصد از اراضی مورد بهره برداری به محصولات باغی اختصاص یافته است که میزان تولید محصولات باغی حدود۴۷۴ هزا رو ۵۲۵ تن می باشد.

مسوول دفتر آب سازمان جهاد کشاورزی اصفهان با اشاره به محصولات گلخانه ای یادآور شد: از مهمترین مزایای کشت های گلخانه ای را می توان تولید خارج از فصل یا مکان طبیعی با افزایش عملکرد در واحد سطح، افزایش راندمان مصرف آب، امکان تولید محصول سالم و اشتغال زایی بالا در واحد سطح اشاره کرد.

عشاقی سطح زیر کشت محصولات گلخانه ای را شامل سبزی و صیفی و گل و گیاه زینتی استان برابر یکهزار و ۶۳۸ هکتار و میزان تولید سالانه سبزی و صیفی گلخانه ای استان را بالغ بر۲۴۴ هزار و ۶۴۸ تن دانست که رتبه سوم کشوری را به خود اختصاص داده است.
وی ادامه داد: تعداد اشتغال ایجاد شده در بخش کشاورزی استان بیش از ۱۸۰ هزار نفر معادل ۱۲ درصد از اشتغال ایجاد شده در استان است.

این کارشناس کشاورزی اظهارداشت : فرآوری و نگهداری محصولات کشاورزی یکی از فعالیت های موثر در بخش کشاورزی است و حمایت از ایجاد و گسترش صنایع تبدیلی و فرآوری محصولات تولیدی با توجه به فساد پذیری بالای برخی از آنها، فصلی بودن تولید و غیر قابل مصرف بودن اکثر محصولات بدون فرآوری، از اولویت های مدیریت صنایع کشاورزی سازمان است زیرا علاوه بر کاهش ضایعات، با جذب مواد خام کشاورزی و انجام فرآوری می توان محصولاتی با ارزش افزوده بیشتر تولید کرد و همچنین زمینه اشتغال بیشتری را نیز فراهم ساخت.
وی اضافه کرد: در این راستا تاکنون نسبت به صدور۸۳۰ فقره جواز تاسیس در زمینه احداث واحد های صنایع تبدیلی و تکمیلی بخش کشاورزی با پیش بینی اشتغال ۱۶ هزار و ۶۷۳ نفر اقدام شده است.

وی با اشاره به عملکرد تجهیز و نوسازی ماشین ها و ادوات کشاورزی و افزایش شاخص های مکانیزاسیون در دولت تدبیر و امید ازابتدای سال ۹۲ تا مردادماه سال جاری بیان کرد: در این بازه زمانی تاکنون تعداد یکهزار و ۳۴۱ دستگاه تراکتور، ۴۶ دستگاه کمباین و ۲ هزار و ۹۵۴ دستگاه ادوات کشاورزی با استفاده از تسهیلات مکانیزاسیون وارد بخش کشاورزی شده است که باعث افزایش شاخص درجه مکانیزاسیون به میزان ۹٫۲۸ درصد و شاخص ضریب مکانیزاسیون به میزان ۰٫۳۸ اسب بخار شده است.

کارشناسان و مسوولان در این میزگرد ترسیم الگوی هر کشور متناسب با نیاز آن، اجرای قوانین، بستر سازی و ایجاد زیر ساخت های لازم، جمع آوری سیلابها و استفاده برای بخش های مختلف و عمل به رسالت های دانشگاه از ضروریات این بخش دانستند.

اجرای راه حل های شناخته شده، نصب بیلبوردهایی به منظور آگاهی بخشی به شهروندان در خصوص وضعیت آب و خشکسالی، اجرای قانون و بکارگیری ظرفیت های مردم برای حل مشکلات، واگذاری امور دولتی به بخش خصوصی و مردم، پرداخت هزینه اجرای قوانین مصوب شده، ورود سرمایه گذار به بخش گلخانه ها از مجاری صحیح باید صورت بگیرد.
به نظر می رسد اگر تاکنون هر بخش رسالت خود را انجام می داد خشکسالی سال های اخیر گریبان کشاورزی و زاینده رود را در اصفهان نمی گرفت.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

در میزگرد ایرنا مطرح شد-23/7/1397

 

اصلاح الگوی مصرف،ضرورتی که نیازمند توجه است

اصفهان - ایرنا - الگوی غلط مصرف در جامعه یکی از چالش های اساسی امروز است که با آموزش و دستیابی به شیوه های نوین صرفه جویی باتوجه به مشکلات عدیده فرآروی کشور به خوبی می توان راه رسیدن به توسعه پایدار را هموار و بسیاری از تهدیدها را تبدیل به فرصت کرد.

به گزارش ایرنا، کارشناسان حاضر در میزگرد ایرنا استان اصفهان تاکید کردند در 50 سال اخیر این موضوع مهم و اساسی نادیده گرفته شده است که بازنگری در همه سطوح برای اصلاح آن ضرورتی است اجتناب ناپذیر. 

صاحبنظران امر می گویند بدون تحقق راهبرد مصرف پایدار، توسعه پایدار کشور امری غیرممکن بوده و باید این مهم به عنوان موضوعی اساسی و یک اولویت اداری در دستور کار وزارتخانه ها و نهادهای اجرایی در همه سطوح و در جامعه نیز به عنوان باور عمومی مورد توجه قرار گیرد. 

ارائه الگوی عملی جهت مصرف بهینه و افزایش بهره‌ وری و رشد و توسعه پایدار در جامعه ضروری است چرا که فقدان راهبرد این مهم خسارتهای میلیاردی بر جامعه تحمیل کرده است که متاسفانه از کنار آن می گذریم. 

ورود علمی و عملی برای اصلاح الگوی مصرف و عملیاتی شدن همه جانبه آن در سطوح ملی و متن جامعه نقطه عطفی در مسیر توسعه پایدار ایران اسلامی محسوب می ‌شود. 

بر اساس آمار موجود در زمان حاضر مصرف برق در ایران چهار برابر میانگین جهانی است، گاز با 183 میلیارد متر مکعب گاز در سال، چهارمین مصرف کننده بزرگ گاز جهان است و سرانه مصرف روزانه آب در ایران بیش از 300 لیتر و در جهان 150 لیتر است یعنی 2 برابر میانگین جهانی است. 

همچنین یافته ‌های موجود حاکی از آن است که میزان مصرف سرانه کالری در ایران بیش از میزان توصیه شده روزانه است و سرانه مصرف نان و برنج پنج درصد، روغن 20 درصد و قند و شکر 38 درصد بیش از مقادیر توصیه شده در سبد غذایی مطلوب می‌باشد که بیماری های ناشی از مصرف زیاد آن ساختار بهداشت کشور را با مشکل مواجه کرده است. 

تحلیلگران امور اقتصادی بر این باورند که در صورت استفاده بهینه از امورات یاد شده می توان میلیاردها ریال اعتبار جمع آوری از این محل را برای توسعه کشور هزینه کرد و مشکلات فراروی را یکی پس از دیگری از محل صرفه جویی آن برطرف کرد. 

خبرگزاری ایرنا اصفهان در همین ارتباط میزگردی با عنوان 'ضرورت اصلاح الگوی مصرف در جامعه' را با حضور جهانگیر عابدی کوپایی استاد گروه مهندسی آب و رئیس دانشکده مهندسی کشاورزی دانشگاه صنعتی اصفهان، حمیدرضا صفوی استاد دانشکده عمران دانشگاه صنعتی اصفهان، محمود چیتیان مدیر سد و نیروگاه زاینده رود آب منطقه ای اصفهان، محمد شفائی مدیر روابط عمومی شرکت آب منطقه ای اصفهان و پرستو ایران پور مدرس ارتباطات و کارشناس روابط عمومی شرکت آب منطقه ای اصفهان برگزار کرد. 

** الگوی مصرف در ایران نیازمند بازنگری است

 استاد گروه مهندسی آب و رئیس دانشکده مهندسی کشاورزی دانشگاه صنعتی اصفهان در این میزگرد ایرنا گفت: کشور با چالش های متعددی در رابطه با منابع آب مواجه است که راه حل های جهانی در مورد آنها وجود دارد و در دهه های گذشته در مجامع دانشگاهی مطرح شده که فقط دانشجویان و افراد علمی شنونده آن بودند و چندان در جامعه مطرح نشده است. 
جهانگیر عابدی کوپایی با بیان این که بخش های مختلف آشامیدنی و بهداشت، کشاورزی و صنعت مصرف کننده آب هستند، افزود : کشورهای دنیا برای حل این چالش ها به راه حل هایی رسیده اند. 

وی با اشاره به این که جمعیت ایران در قرن گذشته 6 برابر و در چهار دهه گذشته 2 و نیم برابر شده است ، اظهارداشت: تامین امنیت غذایی این جمعیت به توسعه بخش کشاورزی و توسعه فعالیت های صنعتی منجر شده است. 

وی با بیان این که بسیاری از صنایع آب بر، بر اثر آمایش ناصحیح در مناطق خشک و نیمه خشک مستقر شده است، اظهارداشت: تبعات گرمایش جهانی هم موجب بروز سیل های ناگهانی و خشکسالی های مکرر در مناطق خشک و نیمه خشک شده است. 

استاد دانشگاه صنعتی اصفهان با اشاره به این که افزایش جمعیت باعث توسعه بخش کشاورزی و فعالیتهای صنعتی شده است ، گفت : این چالش ها در دهه های گذشته در تمام مجامع دانشگاهی و همایش ها بررسی شده است اما شنونده آن فقط دانشجویان و افراد علمی کشور بودند و در جامعه چندان مطرح نشده است. 

به گفته وی بخش های مختلف آشامیدنی و بهداشت، کشاورزی و صنعت مصرف کننده آب هستند و بخش محیط زیست و فضای سبز جدای از کشاورزی محسوب می شوند. 

عابدی کوپایی بیان کرد : مدیریت عرضه آب تاکنون در کشور ما انجام نشده است و در سد سازی ها دهه های گذشته بیشتر مهندسی منابع آب توجه شده است. 

وی اضافه کرد : باید به بخش نرم ‌افزاری منابع آب هم توجه کنیم و علاوه بر مسائل فنی به عنصر انسان و محیط زیست هم توجه داشته باشیم. 

** در آینده نزدیک 33 کشور با چالش حاد آب مواجه می شوند 
عابدی کوپایی گفت :  تغییرات جهانی و بررسی ها بر روی 167 کشور دنیا نشان می دهد که در آینده نه چندان دور 33 کشور دنیا با مسائل حاد آب مواجه خواهند شد و تنش های شدید آبی را تجربه خواهند کرد. 

به گفته این استاد دانشگاه از این 33 کشور 14 کشور در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا قرار دارند که ایران هم جزو آنهاست. 

استاد دانشگاه صنعتی اصفهان گفت : راه حل های زیادی برای مدیریت منابع آب در بخش های آشامیدنی، بهداشت، کشاورزی، صنعت و فضای سبز وجود دارد که باید استفاده کرد. 

وی با بیان این که بیش از 100 تز فوق لیسانس و بیست رساله دکترا در این زمینه انجام شده است ، گفت : در بخش آشامیدنی و بهداشت مشکلات ابزاری وجود دارد که می توانیم با وسایل کاهنده مصرف آب را کم کنیم. 

استاد دانشگاه صنعتی اصفهان ادامه داد : مردم کشور ما به مصرف زیاد آب عادت کردند و همانند کشورهای پیشرفته و پر آب مثل کشور سوئد آب مصرف می کنند. 

وی اظهارداشت : مصرف سرانه آب در ایران به طور متوسط 200 لیتر در شبانه روز است که با مصرف آب در کشور پر آب سوئد برابری می کند. 

** پایین بودن قیمت آب عامل بی توجهی در مصرف آن است 

عابدی کوپایی با بیان این که 75 درصد آب منازل در آشپزخانه، حمام و دستشویی مصرف می شود، ادامه داد : بر اساس تحقیقی که در دانشگاه صنعتی اصفهان انجام شد نشان می دهد که با استفاده از وسائل کاهنده می‌ توان بین 30 تا 50 درصد در مصرف خانگی صرفه جویی کرد. 

استاد دانشگاه گفت : 6 درصد منابع آب تجدید پذیر به آب آشامیدنی اختصاص دارد که نسبت به صنعت و کشاورزی مقدار کمی است اما هزینه زیادی برای تامین آب آشامیدنی و بهداشت انجام شده است. 

وی گفت : در کشور ما با توجه به سوبسیدی که دولت برای آب آشامیدنی می دهد فقط 10 درصد هزینه را می پردازیم. 

عابدی کوپایی بیان داشت : در اولین همایش آب آشامیدنی و بهداشت کشور مطرح شد که حتی اگر خانه های مردم اصفهان به صورت مجانی به وسایل کاهنده مصرف مجهز شوند باز هم به لحاظ اقتصادی به صرفه است. 

استاد دانشگاه صنعتی اصفهان گفت : قیمت آب در ایران بسیار پایین است و در صورتی که به همین منوال ادامه پیدا کند مردم مراقبت چندانی در مصرف آب نخواهند داشت. 

به گزارش ایرنا، برآیندها مبین این است که تاکنون در مورد آب فقط نگاهمان به وزارت نیرو بود در حالی که همه وزارتخانه ها باید در این قضیه مسوولیت داشته باشند. 

استاد دانشگاه صنعتی اصفهان گفت : همه بخش های صنعتی و کشاورزی کشور در زمینه آب و اصلاح الگوی مصرف باید دخالت داشته باشند.

وی با اشاره به این که باید شغل های جایگزین برای کشاورزان ایجاد شود، گفت : اگر شغل های جایگزین برای کشاورزان ایجاد شده بود امروز با این مشکلات حاد مواجه نبودیم. 

عابدی کوپایی تصریح کرد : الگوی غذایی کشورمان در 50 سال گذشته حبوبات بود اما به تدریج به سمت مصرف برنج تغییر پیدا کرد. 

** نقش مردم در توزیع و تقسیم آب کمرنگ شد

 استاد دانشگاه صنعتی اصفهان افزود : قبل از دهه 40 شمسی توزیع و تقسیم آب در دست مردم بود و مردم نقش خیلی پر رنگی در این زمینه داشتند اما بعد از دهه 40 که سد سازی به میدان آمد نقش مردم بتدریج کمرنگ شد و تخصیص آب به دست دولت افتاد. 

عابدی کوپایی با بیان این که قوانین موجود با توجه به شرایط کشور نیاز به بازنگری دارد، تصریح کرد: باید نقاط ضعف قوانین بازنگری و در مجامع علمی کشور به بحث گذاشته شود. 

وی با اشاره به اینکه انجمن های تخصصی متعددی در کشور وجود دارد که باید از آنها استفاده کرد، گفت: هرگونه طرح جدیدی در رابطه با مسائل آبی ابتدا باید در انجمن های تخصصی مطرح شود. 

استاد دانشگاه صنعتی اصفهان با اشاره به اینکه وضعیت آب ما در سال‌ های آینده بدتر خواهد شد، خاطرنشان کرد: اکنون مهاجرت از مناطق خشک و نیمه خشک به سمت مناطق پر آب تر انجام می شود. 

** تاکنون در بخش مصرف آب توجهی نشده 

استاد دانشکده عمران دانشگاه صنعتی اصفهان در میزگرد ایرنا با اشاره به ضرورت اصلاح الگوی مصرف در برنامه ریزی و سیاستگذاری کشور و جامعه، افزود : تاکنون دولتی پیدا نشده که جای این یارانه را جابجا کند. 

به حمیدرضا صفوی این استاد دانشگاه اصلاح الگوی مصرف وقتی انجام می‌شود که هندوانه را قاچی، سیب را دانه ای و انگور را خوشه ای خرید کنیم. 

وی با بیان این که اقدامات اصلاحی در الگوی مصرف به زمان نیاز دارد، خاطرنشان کرد: در فرهنگ ملی ما آناهیتا یا نگهبان آب وجود دارد و از نظر مذهبی هم آب مهریه حضرت زهرا(س) محسوب می شود و برای آب و غذا احترام زیادی قائل بودیم. 

صفوی اصلاح سیاست ها را زمان بر دانست و گفت: در 50 سال اخیر این موضوع با انحطاط مواجه شده است ما نمی توانیم در پنج سال آن را اصلاح کنیم. 

وی با بیان این که اصلاح الگوی مصرف یک باور دو طرفه است، افزود: اصلاح الگوی مصرف باید در سیاست‌گذاری‌ ها و مدیران و مردم ساری و جاری شود. 

استاد دانشگاه صنعتی اصفهان گفت : الگوی مصرف در نظام مدیریتی به تنهایی جوابگو نیست و باید این هرم از هر دو طرف اصلاح شود تا کار به درستی انجام شود. 

وی با بیان این که مدیریت منابع آب موضوع بسیار مهمی است و تامین آب و مصرف آب همانند دو بال مدیریت منابع آب محسوب می شوند. 

صفوی افزود : گذشته تاریخی و در 40 سال اخیر بر اثر ضرورت ها و فشارهایی که مسئولان جامعه بوده در زمینه تامین آب بوده و به مصرف آب توجهی نشده است. 

به گفته وی اصلاح الگوی مصرف آب در سه بخش کشاورزی، آشامیدنی و بهداشت و صنعت تقسیم بندی می شود و محیط زیست به عنوان یک موضوع فرابخشی مورد بررسی قرار می گیرد. 

صفوی با بیان این که پدران و اجداد ما با مدیریت مصرف آب در کشور خشک و نیمه خشک آشنا بودند، بیان کرد : امروز ما توهم پر آبی پیدا کردیم و تصور می‌ کنیم که می‌توانیم مثل کشورهای اروپایی آب مصرف کنیم. 

استاد دانشگاه صنعتی اصفهان با بیان این که در 50 سال اخیر کسی به فکر استفاده صحیح و چند باره از آب نبوده است ، افزود: در زمان حاضر منابع آب سطحی و رودخانه های فصلی، تالاب ها و دریاچه ها خشک شده‌ اند و دیگر منابع جدیدی برای عرضه نداریم. 

صفوی با اشاره به این که باید باور سازی و فرهنگ سازی در این زمینه انجام دهیم و باور کنیم که آبی موجود نیست، افزود: بسیاری از مسئولان تصمیم گیران و نمایندگان و خبرگان، علم دارند ولی باور ندارند. 

استاد دانشگاه صنعتی اصفهان گفت : مردم پایه های این منشور و هرم هستند و باید شیوه های جدید سازگاری با کم آبی و بی آبی را تجربه کنند. 

صفوی تاکید کرد: بعد از فرهنگ سازی و باور سازی باید اقدامات فنی مهندسی را انجام دهیم زیرا اصلاح الگوی مصرف فقط تک بعدی نیست ، مثلث آب، غذا و انرژی از اهمیت ویژه ای برخوردار است و در صورتی که نتوانیم آب را به کشاورز بدهیم و تولید غذا کنیم با مشکل مواجه خواهیم شد. 

صفوی اضافه کرد : هرگونه سیاست و اقدام اصلاحی باید در سه بعد انجام شود در صورتی که کشاورزی را محدود کنیم باید به فکر جایگزین کردن غذای مطمئن از خارج باشیم و برای اصلاح الگوی مصرف باید محصولات کشاورزی را مدیریت کنیم یعنی یارانه را به محصول بدهیم. 

صفوی با بیان این که وضعیت کشاورزان در 40 سال گذشته بدتر شده است ، گفت: باید نهاده ها را به قیمت واقعی به کشاورزان بدهیم و به محصول تولیدی آنها یارانه تعلق گیرد. 

** قبل از انجام هر اقدامی باید آمایش سرزمین را انجام دهیم 

مدیر سد و نیروگاه زاینده رود آب منطقه ای اصفهان هم در این میزگرد گفت: ما در سرزمین خشک و نیمه خشک قرار داریم و کویر به سمت ما در حال حرکت است ، با توجه به مصارف عمده باید قبل از هر اقدامی آمایش سرزمین را انجام دهیم. 

محمود چیتیان افزود : باید آب آشامیدنی و بهداشت را از یکدیگر تفکیک کنیم و همه ملاحظات برای استقرار و فعالیت صنایع آب بر در منطقه در نظر گرفته شود. 
چیتیان با اشاره به اینکه رودخانه زاینده رود از گذشته به عنوان یک رودخانه فصلی مطرح بوده است ،گفت: در زمان حاصر شرایط آب موجود در سد بد است اما مردم می گویند آب در سد وجود دارد. 

به گفته وی بارگذاری، زیرساخت ها و باور سازی از مهمترین نکاتی است که در زمینه اصلاح الگوی مصرف مغفول مانده است بنابراین باید به آب به عنوان یک بنگاه اقتصادی نگاه کرد و موضوع قیمت گذاری آن را مورد توجه قرار گیرد. 

چیتیان با اشاره به اینکه آب در هر جا یک قیمتی دارد، تصریح کرد : قیمت واقعی آب با توجه به شرایط منطقه به اصلاح الگوی مصرف آب کمک می کند. 

وی با بیان این که فرهنگ ما به صورت کلی فرهنگ صرفه جویی نیست ، گفت: مصرف سرانه آب سوئد 110 لیتر در روز است اما متوسط مصرف ما در فلات مرکزی 159 لیتر است. 

مدیر سد و نیروگاه زاینده رود آب منطقه ای اصفهان با بیان این که آب جایگزین ندارد، افزود: باید اصلاح الگوی مصرف آب را جدی بگیریم چرا که بسیاری از صنایع بزرگ از جمله فولاد مبارکه، ذوب آهن، پالایشگاه و نیروگاه اصفهان به سمت استفاده از پساب رفته اند. 

چیتیان با بیان این که در راستای اصلاح الگوی مصرف، نظارت بر صنایع را تشدید کردیم، گفت : باید رودخانه زاینده رود در روزها و فصل های مختلف و دبی های مختلف پایش شود. 

به گزارش ایرنا، بر اساس منابع موجود، ایران در سال 2015 جزء 17 کشور اول دنیا از لحاظ بالاترین میزان مصرف انرژی شد و متوسط مصرف آن سه برابر جهانی است. 
کارشناسان می گویند مجموع مصرف انرژی دنیا به صورت منفی در حال تغییر است ولی این امر در بعضی نقاط مانند خاورمیانه در حال رشد است. 

بررسی جداول آماری منتشر شده شرکت مدیریت شبکه برق ایران حاکیست، تا پایان دی ماه گذشته بخش خانگی با مصرف 34.2 درصد برق کشور، بیشترین سهم مصارف این انرژی را به خود اختصاص داد. 

تا پایان دی ماه سال گذشته، بخش های صنعت با 31.3 درصد، کشاورزی 15.9 درصد، عمومی 9.5 درصد، تجاری با 7.3 درصد و روشنایی معابر با 1.9 درصد، به ترتیب بیشترین مصارف برق کشور را به خود اختصاص دادند. 

متوسط مصرف سرانه برق خانگی در ایران سه هزار کیلو وات ساعت است در حالی که متوسط مصرف جهانی زیر یکهزار کیلو وات ساعت است یعنی متوسط مصرف سرانه برق خانگی در کشور ما سه برابر متوسط جهانی است،

 
**بیش از 80 درصد مشکلات آب اصفهان در زمینه مدیریت است 

مدیر روابط عمومی شرکت آب منطقه ای اصفهان گفت: استان در زمینه اصلاح الگوی مصرف آب و در زمینه مدیریت آب و نداشتن آمایش سرزمین با مشکل مواجه است. 
محمد شفائی با بیان این که اصفهان متضرر ترین استان در این زمینه محسوب می شود، افزود: بیش از 80 درصد مشکلات آب استان در زمینه مدیریت است. 

وی ادامه داد : استان اصفهان یک استان کویری محسوب می شود که نیازی به توسعه صنعت نداشته است. 

شفایی اظهارداشت: شرکت آب منطقه ای در زمینه آموزش مخاطب فعالیت می‌ کند اما برای یک سری از سوالات از جمله توسعه کشاورزی بالا دست و اولویت های آب آشامیدنی جوابی برای ارائه به مخاطبان نداریم. 

وی با بیان اینکه شرکت آب منطقه ای یک شرکت اجرایی است، افزود: این نهاد کارهایی در زمینه آموزش و اصلاح الگوی مصرف آب انجام می دهد و در حد وسع خود ارتباط با آموزش و پرورش، زنان روستایی و کشاورزان برقرار می‌ کنیم. 

مدیر روابط عمومی آب منطقه ای اصفهان با اشاره به این که آب منطقه ای به عنوان دستگاه تاثیرگذار در این زمینه نتوانسته نقش خود را به خوبی ایفا کند، گفت : اول باید مدیران، نمایندگان و تصمیم‌ گیران کلان به مشکلات واقف باشند. 

وی افزود : مردم نقش خود را به خوبی ایفا می کند و هر جایی از آنها کمک خواستیم به خوبی ایفای نقش کردند. 

شفائی وظیفه ذاتی آب منطقه ای را تامین و انتقال آب برشمرد و گفت : امسال سال سختی را پشت سر گذاشتیم منابع آب زیرزمینی به مراتب وضع اسفبار تری نسبت به منابع آب سطحی دارند اما چون دیده نمی شوند به آنها توجهی هم نمی شود. 

**گفت و گو و گفتمان سازی تنها راه اصلاح الگوی مصرف در جامعه است

 مدرس ارتباطات و کارشناس روابط عمومی شرکت آب منطقه ای اصفهان گفت: تنها راه برای مصرف درست و اصلاح الگوی مصرف در جامعه گفت و گو و گفتمان سازی است. 

پرستو ایران پور با بیان این که همیشه سخت ترین گام، گام اول است ،افزود : اولویت برای انجام هر کاری سیاستگذاری است و زمانی که سیاستگذاری درستی برای کارها داشته باشیم، برنامه ریزی درستی هم انجام می شود. 

وی با بیان این که همواره در تصمیم گیری ها باید با توجه به هزینه و سود حاصل از آن توجه کنیم ، تصریح کرد: برای رسیدن به توسعه در جامعه باید به دنبال حل مساله باشیم و حرکت سریع و پرشتاب برای پایان دادن مساله خودداری کنیم. 

ایران پور بیان کرد: در راه رسیدن به توسعه از توجه به سه ارزش و نکته اساسی امرار معاش مردم، آزادی و اعتماد به نفس غفلت شده و فقط یک سری از الگوها را از کشورهای پیشرفته دنیا گرفتیم و وارد کشور خودمان کردیم. 

وی با بیان این که مشارکت مردم در فرهنگ سازی یک اصل مهم محسوب می شود که جدی گرفته نشده است، اظهار داشت : چرخه های توسعه و اقتصاد جامعه باید با هم حرکت کنند و در صورتی که این چرخه ها با هم تداخل داشته باشند اتفاق های منفی را در جامعه به دنبال خواهد داشت. 

این مدرس رشته ارتباطات گفت: الگوهای بومی برای حل مسائل جامعه باید ارائه شود و بومی سازی در علم انجام شود به عنوان مثال ایرنا به عنوان خبرگزاری رسمی کشور باید یک بخشی را بصورت تخصصی به روزنامه نگاری آب اختصاص دهد تا فهم درستی در این زمینه در جامعه ایجاد شود. 
ایران پور با بیان این که باید آموزش جامعه را در ابعاد مختلف به ویژه مصرف آب ، برق و گاز جدی بگیریم، گفت: مسوولیت فهم درست جامعه علاوه بر اتخاذ سیاستگذاریها و برنامه ریزی های اصولی ، با رسانه هاست و سبک زندگی ما از رسانه ها گرفته می شود. 

وی با اشاره به ضرورت افزایش ارتباط با دانشگاهها و مجامع علمی افزود : کودکان

 و نوجوانان هر مطلبی را که در سنین پایین بیاموزند تاثیر زیادی بر روی آنها خواهد داشت. 
کارشناسان مصرف گاز در بخش خانگی ایران به گفته مسوولان شرکت ملی گاز به اندازه مصرف گاز کل اروپاست، براساس آمارهای ارائه شده جایگاه ایران در میزان مصرف گاز بعد از کشورهای امریکا و روسیه در رتبه سوم جهان قرار دارد. 

آنان اصلاح الگوی مصرف در ابعاد مختلف را در شرایط کنونی ضروری دانسته و گفتند آموزش این راهبرد می‌ تواند در کاهش آسیب ‌های فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی نقش بسزایی داشته باشد. 

آنان بر ضرورت ترویج اصلاح الگوی مصرف از نظام پایه آموزشی و فرهنگ سازی در جامعه و باور پذیری مدیران و مسوولان در اجرای این مهم و بازنگری در قوانین مربوط تاکید کردند. 

به اعتقاد این کارشناسان اصلاح الگوی مصرف، نیاز به برنامه ضربتی و کوتاه مدت ندارد، بلکه نیازمند برنامه اصلاحی، فرآیند مدار و مستمر است که تحقق آن نیاز به کوشش همگانی و فرهنگ سازی دارد. 

اسراف، تجمل گرایی و هدر دادن منابع در جامعه و خانواده ها امروز یکی از مهمترین مسائل اقتصادی است که آسیب های وارده بر بخش های فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی آن ها نیازمند بررسی های علمی است. 

بیش از یک سوم فرآورده‌ های غذایی در ایران به دلیل الگوی غلط مصرف هدر می رود که اگر آن را فقط با میزان مصرف آب مقایسه کنیم، بیش از 28 میلیارد مترمکعب آب کشور هدر می‌ رود.

 

 

میزگرد'منابع آبی اصفهان، چالش ها و راهکارها'در ایرنا برگزار شد

اصفهان- ایرنا - میزگرد 'منابع آبی استان، چالش ها و راهکارها ' روز پنجشنبه (19/7/1397) با حضور جمعی از استادان دانشگاه، مسوولان و کارشناسان در خبرگزاری جمهوری اسلامی(ایرنا) استان اصفهان برگزار شد.

 

به گزارش ایرنا، در این میزگرد، محمدحسین قرائتی مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب روستایی اصفهان، حمیدرضا صفوی عضو هیات علمی دانشگاه صنعتی اصفهان و جهانگیر عابدی کوپائی عضو هیات علمی دانشگاه صنعتی اصفهان ، حسن ساسانی معاون حفاظت و بهره برداری شرکت آب منطقه ای اصفهان، ناصر اکبری معاون بهره برداری شرکت آب و فاضلاب استان اصفهان، رضا رضایی معاون امور مشترکین شرکت آب و فاضلاب استان اصفهان و بابک ابراهیمی مدیر برنامه ریزی شرکت آب منطقه ای اصفهان حضور داشتند

.
این کارشناسان موضوع آب، خشکسالی و خشکی رودخانه زاینده رود را از جمله اصلی ترین مقوله های مورد بحث در کشور و جهان معاصر ارزیابی کردند و به عقیده آنان حل مباحث آبی نیازمند عزم عمومی و مشارکت همگانی است.

بنا به گفته آنان خلاهای قانونی، ارزان بودن بهای این مایه حیاتی ، سیاسی کاری، عدم آینده نگری، مشارکت کم دستگاه های اجرایی با یکدیگر از جمله مواردی است که بحران آبی را در کشور به وجود آورده است.

جلوگیری از برداشت های غیرقانونی، انضباط آبی، مدیریت واحد تصمیم گیری، روی آوری به روش های نوین کشاورزی و تغییر الگوی کشت و مصرف بهینه از جمله راهکارهای ارایه شده از سوی کارشناسان این نشست بود.

حوضه آبریز زاینده رود از اصفهان و چهارمحال و بختیاری تشکیل شده که 93 درصد از مساحت و 98 درصد از جمعیت تحت پوشش این حوضه در استان اصفهان و هفت درصد از مساحت و 2 درصد از جمعیت تحت پوشش آن در استان چهارمحال و بختیاری قرار دارد.

زاینده‌ رود بزرگترین رودخانه منطقه مرکزی ایران به طول 350 کیلومتر است که از کوه‌های زاگرس مرکزی بویژه زردکوه بختیاری سرچشمه می گیرد و در کویر مرکزی ایران به سمت شرق حدود 200 کیلومتر پیش می‌ رود و در نهایت به تالاب گاوخونی در شرق اصفهان می ‌ریزد.

این رودخانه در دهه های اخیر بدلیل خشکسالی های متوالی، تراکم جمعیت و افزایش برداشت، به یک رودخانه فصلی تبدیل و در پائین دست و در فصول گرم سال با خشکی مواجه می شود.

گزارش تکمیلی این میزگرد روزهای آینده در خروجی ایرنا قرار می گیرد.

به گزارش ایرنا، برآیند آمار موجود مبین این است که آب ذخیره شده در سد زاینده رود در زمان حاضر کمتر از 140 میلیون متر مکعب برآورد می شود یعنی 90 درصد از این مخزن مهم و حیاتی در مرکز ایران خالی از آب است. 

هم اکنون بیش از 135 سد در حال بهره برداری با ظرفیت 50 میلیارد متر مکعب در کشور وجود دارد که از این تعداد 15 سد در شرایط قرمز قرار دارد و سال آبی 97-96 در حالی به پایان رسید که از میان 177 سد بزرگ کشور، یکصد سد بزرگ از جمله سدهای زاینده‌رود، شهید رجایی، ساوه، کوثر، ارس، ملاصدرا، سفیدرود و دوستی کمتر از 40 درصد آب ذخیره شده دارند. 

سال آبی جدید در حالی آغاز شده که میزان ذخایر سدهای ایران به 19 میلیارد و 810 میلیون مترمکعب رسیده است که این رقم در مقایسه با پارسال کاهشی 19 درصدی آب ذخیره شده را نشان می‌دهد. 

افت محسوس بارندگی‌های سال آبی 97-96 که در نیم قرن اخیر کم سابقه بوده موجب شده است ورودی آب به مخازن سدهای کشور متاثر از افت نزولات جوی با کاهش‌های ویژه‌ای مواجه شده‌اند و به 25 میلیارد و 950 میلیون مترمکعب برسد. 

به این ترتیب ورودی به این سازه‌ های آبی 33 درصد و خروجی از آن ‌ها نیز نسبت به پارسال 26 درصد افت کرده است. 

از سوی دیگر وجود بیش 350 هزار حلقه چاه غیرمجاز در کشور که 12 هزار حلقه آن در استان اصفهان شناسایی شده ، راه توزیع عادلانه این مایه حیات را سد کرده است. 

حدود 750 هزار حلقه چاه آب در نقاط مختلف کشور حفر شده تا منابع آبی را عمق زمین بیرون بکشد که از این تعداد 400 هزار حلقه مجاز و 350 هزار حلقه غیرمجاز است و اصفهان با 16 هزار حلقه چاه غیرمجاز پس از آذربایجان‌ غربی و تهران در رده سوم دارندگان بیشترین چاه غیرمجاز در کشور قرار دارد و 5.7 میلیارد مترمکعب از منابع آب زیرزمینی کشور بصورت اضافه بر ظرفیت برداشت می‌شود. 

استان آذربایجان غربی با بیش از 30 هزار حلقه و استان تهران با 20 هزار حلقه در صدر استان هایی قرار دارند که بیشترین چاه غیرمجاز در آنها حفر شده است. 

منابع آب زیرزمینی یکی از منـابع مهم کشور است و حفظ آن از وظایف وزارت نیرو است، ولی انجام این وظیفه عزم ملی در سطح حاکمیت را می‌ طلبد. 

از طرفی پراکنش منابع مذکور شامل چاه‌ها، چشمه‌ها و قنوات در کشور، خشکسالی‌ و تغییرات اقلیمی، افزایش جمعیت، افزایش نیاز به آب و سیاست‌ های ناکارآمد توسعه و اشتغال بدون انجام مطالعات آمایش سرزمین باعث سوق اشتغال به سمت استفاده از منابع آب زیرزمینی، افزایش فشار بر منابع مذکور و وضعیت نامتعادل کنونی در آبخوان‌ های کشور شده است. 
علاوه بر این، تشدید اُفت سطح آب و کسری مخزن آبخوان‌ها ممنوعیت 388 محدوده از 609 محدوده مطالعاتی کشور را بدنبال داشته و روند فزاینده بهره‌ برداری‌ بی‌ رویه از منابع آب زیرزمینی با راندمان‌ های بسیار پایین‌ تر از متوسط نرخ جهانی چه در مبحث انتقال و مصرف در مزرعه و چه در تولید ماده خشک بویژه در 10 سال اخیر، حکایت از ایجاد خسارت‌ های سنگینی در این منابع ارزشمند دارد. 

برغم اعمال محدودیت‌ توسط وزارت نیرو برای بهره ‌برداری از منابع زیرزمینی در بسیاری از محدوده‌های مطالعاتی کشور اعم از پیاده سازی نظام تخصیص آب از سال 1380 و ممنوع کردن حدود 388 محدوده مطالعاتی کشور، رشد فزاینده حفر چاه‌های غیرمجاز در دهه اخیر رخ داده، به طوری که بر اساس آمار برداری سراسری دور دوم منابع آب در سال 88 لغایت 90، تعداد چاه‌های غیرمجاز کشور بالغ بر 320 هزار حلقه چاه با حجم تخلیه بیش از هفت میلیارد مترمکعب بوده است. 

خلاهای قانونی، ارزان بودن آب، سیاسی کاری، دخالت های نهادها، نداشتن آینده نگری، مشارکت کم دستگاه های اجرایی ، برداشت های غیرقانونی و روش های سنتی در کشاورزی از جمله مواردی بود که میزگرد ایرنا اصفهان از سوی کارشناسان مورد تحلیل و بررسی قرار گرفت. 
خشکسالی امسال کشور در 70 سال اخیر بی سابقه است به همین دلیل باید مدیریت مصرف آب مورد توجه قرار گیرد و در این بین، شرایط مناطق مرکزی ایران به شدت بحرانی تر از سایر مناطق کشورمان است. 

زاینده‌ رود یا زنده ‌رود به معنی رود زندگی‌ بخش، به طول بیش از 360 کیلومتر بزرگترین رودخانه منطقه مرکزی ایران است که از کوه‌ های زاگرس مرکزی بویژه زردکوه بختیاری سرچشمه گرفته و در کویر مرکزی ایران به سمت شرق حدود 200 کیلومتر پیش می ‌رود و در نهایت به تالاب گاوخونی در شرق اصفهان می‌ ریزد. 

این رودخانه که علاوه بر جاذبه تفریحی و فرهنگی، همواره نقشی موثر در کشاورزی و اقتصاد منطقه مرکزی کشورمان و هستی تالاب گاوخونی داشته است، در دهه های اخیر به علت کمبود بارشها، خشکسالی های متوالی، تراکم جمعیت و افزایش برداشت به یک رودخانه فصلی تبدیل شده و در محل پائین دست در فصول گرم بویژه تابستان با خشکی مواجه شده است. 
حوضه زاینده رود از دو استان اصفهان و چهارمحال و بختیاری تشکیل شده که 93 درصد از مساحت و 98 درصد از جمعیت زیر پوشش این حوضه در استان اصفهان و هفت درصد از مساحت و 2 درصد از جمعیت زیرپوشش آن در استان چهارمحال و بختیاری قرار دارد. 

میزان کاهش آب ذخیره شده در سد زاینده رود در سالهای اخیر بی سابقه بوده و هم اکنون نسبت به میانگین بلند مدت(44 ساله) بیش از 80 درصد کاهش داشته است، بنابراین با مشاهده شرایط بحران آبی در سالهای اخیر لزوم برنامه ریزی و اقدامات اساسی و جدی را برای مقابله با بحران آبی در بلند مدت و کوتاه مدت نشان می دهد و همین امر طرحهای بلند مدت و کوتاه مدت انتقال آب، حفظ منابع آبی و کاهش هدررفتها را طی سالها قبل در دستور کار مسئولان قرار داد. 

با توجه به این شرایط، تردیدی نیست که در یک بازه بلند مدت اگر وضعیت اقلیمی تغییر نکند که منابع فعلی آب جوابگوی نیاز حداقلی شهروندان نخواهد بود و از اکنون ضرورت و شناسایی منابع آبی جدید باید مورد توجه برنامه ریزان قرار گیرد. 

بررسی گزارش های وضعیت آب و خشکسالی بیانگر این است که استان اصفهان بدترین روزهای خشکسالی در مقایسه با میانگین 40 سال اخیر را تجربه می کند، این استان پس از استان های یزد، خراسان جنوبی و سیستان و بلوچستان یکی از استان هایی است که در سال جاری بطور جدی با پدیده خشکسالی روبروست. 

شدت این پدیده در مرکز، شرق و جنوب شرقی اصفهان بیشتر از دیگر نقاط این استان است، به گونه ای که 64 درصد از مساحت استان دچار خشکسالی و 22.5 درصد گرفتار خشکسالی شدید و بسیار شدید است و همین امر لزوم برنامه ریزی و اقدامات اساسی و جدی را برای مقابله با بحران آبی در بلند مدت و کوتاه مدت نشان می دهد. 

در همین ارتباط خبرگزاری جمهوری اسلامی(ایرنا) استان اصفهان، میزگردی با عنوان 'منابع آبی استان، چالش ها و راهکارها ' و با حضور محمدحسین قرائتی مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب روستایی اصفهان، حمیدرضا صفوی عضو هیات علمی دانشگاه صنعتی اصفهان، جهانگیر عابدی کوپائی عضو هیات علمی دانشگاه صنعتی اصفهان، حسن ساسانی معاون حفاظت و بهره برداری شرکت آب منطقه ای اصفهان، ناصر اکبری معاون بهره برداری شرکت آب و فاضلاب استان اصفهان، رضا رضایی معاون امور مشترکین شرکت آب و فاضلاب استان اصفهان و بابک ابراهیمی مدیر برنامه ریزی شرکت آب منطقه ای اصفهان برگزار کرد. 

* منابع آبی کشور به شدت کاهش یافته است 

عضو هیات علمی دانشگاه صنعتی اصفهان در این میزگرد ایرنا با دسته بندی عواملی که مشکلات کنونی زاینده رود را رقم زده است، تاکید کرد که قوانین کنونی در زمان پرآبی وضع شده زیرا آن زمان محدودیتی برای استفاده از مایه حیات قائل نمی شدند و هم اکنون نمی توان با استفاده از آن قوانین پیش رفت، زیرا منابع آبی به شدت کاهش پیدا کرده است و به ما اجازه استفاده بدون برنامه را نمی دهد. 

حمیدرضا صفوی تصریح کرد: پیش از دهه 50 مردم وضعیت نامناسب آبی و خشکسالی را درک کرده بودند و در آب در منازل در حوضها و باغچه ها بازچرخانی می شد، اما در دهه 50 با درآمدزایی بیشتر کشور حاصل از افزایش فروش نفت و توسعه زیرساخت های آبی مانند سد ها، توهم پُرآبی در بین مردم به وجود آورد و این موضوع تاکنون ادامه داشته است. 

این پژوهشگر اظهارداشت: از سوی دیگر و به ویژه در سال های اخیر بی اعتمادی مردم به مسوولان باعث شده که هر چه قدر کم آبی اطلاع رسانی می شود مردم همانقدر این گفته ها را غلط و دروغ می پندارند و در نتیجه توسعه بی رویه باغت و کشاورزی آن هم به صورت سنتی افزایش پیدا کرد. 

این استاد دانشگاه یادآور شد: قانون نگرش استانی به منابع آبی که در اسفند سال 1384 تصویب شد بدترین ضربه را به پیکره آب کشور زد، زیرا مرزهای سیاسی به مرزهای آبی ترجیح داده شد و بر این اساس هر استان حق خود دانست که منابع آبی را بی حساب و کتاب در استان خود استفاده کند و نه تنها نگرش جامع نگرانه نداشته باشد، بلکه فقط شهر، منطقه، قومیت و استان خود برایش مهم جلوه کند. 

صفوی، صدور مجوز غیراصولی حفر چاه ها در سال 1385 را به عنوان دومین تصمیم ناعاقلانه دانست که نه تنها سودی به همراه نداشت، بلکه آب های زیرزمینی را بشدت دستخوش استفاده غیرعقلانی کرد. 

عضو هیات علمی دانشگاه صنعتی اصفهان ادامه داد : 50 درصد از چاه های کشور پس از تاریخ مزبور حفر شد که نتیجه آن کاهش شدید سفره های آب زیرزمینی و بروز بحران فعلی بود. 

به گفته او، اقدامات مردم باورانه برخی از سردمداران که فقط برای خشنودسازی جامعه هدف و کسب رضایت مردم انجام شد، اکنون ضرر و نتایج تاسف برانگیز خود را نمایان می کند و دامنگیر همگان می شود. 

وی تاکید کرد که پته نویسی، سفارش افراد و دخالت برخی مسوولان ، سد راهی برای اقدامات اصولی، فنی مهندسی و صحیح است. 

صفوی، توجه همزمان و جامع نگر به انرژی، آب و کشاورزی را ضروری خواند و گفت: این سه مقوله برهم تاثیر گذارند و نمی توان از یکی برای حفظ دیگری چشم پوشی کرد. 

وی تصریح کرد : نگاه به حفظ منابع آبی و احیای زاینده رود باید چند وجهی و در ابعاد مختلف زیست محیطی، اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و فرهنگی باشد و نگاه تک بُعدی به آن سودبخش نیست. 

عضو هیات علمی دانشگاه صنعتی اصفهان تاکید کرد : سالانه 25 میلیارد مترمکعب از منابع آبی کشور صرف تولیدات غیرقابل استفاده می شود، در حالی که حدود 60 تا 90 درصد از منابع آبی کشور در بخش کشاورزی مورد استفاده قرار می گیرد 30 درصد از تولیدات این بخش دور ریخته می شود. 

این محقق مدیریت آبی اضافه کرد : بدین ترتیب سالانه 25 میلیارد مترمکعب آب برای تولیدات غیرقابل استفاده تخصیص داده می شود و بخش کشاورزی و تولیدی کشور نتوانسته است هماهنگ با شرایط حرکت کند و هم اکنون نیز چرخه طبیعت و بارش ها دیگر قادر به پاسخگویی به این بی تدبیری ها نیست. 

این استاد دانشگاه خاطرنشان کرد: آب زاینده رود میلیون ها سال حیاتبخش انواع موجودات بوده و آبزیان، انواع گیاهان و حیوانات از این منبع سرشار استفاده می کرده اند، اما اکنون بسیاری از آنها از بین رفته اند و دلیل آن هم چیزی جز خودخواهی بشر نیست. 

استاد دانشکده عمران دانشگاه صنعتی اصفهان ادامه داد: تمام نگاه ها در موضوع خشکسالی زاینده رود به انسان معطوف شده است برای مثال گفته می شود که خشکی این رودخانه و تالاب گاوخونی باعث انتشار ریزگردهایی می شود که برای شهروندان ضرر دارد، در همین دیدگاه نیز دوباره فقط انسان لحاظ شده و به سایر اجزای محیط زیست توجهی نشده است. 

عضو هیات علمی دانشکده عمران دانشگاه صنعتی اصفهان خاطرنشان کرد: آیا آبی که کشاورزان بصورت غیرقانونی مورد استفاده قرار می دهند سبب تولید ثروت برای آنان شده یا صنایع ما توانسته اند با استفاده از آب زاینده رود به صنایعی پیشرو و کارآمد تبدیل شوند، بطور حتم جواب این پرسش ها منفی است. 

صفوی با بیان اینکه نظام پرداخت یارانه در انرژی و آب سبب بی مبالاتی مصرف کنندگان شده است، گفت: وقتی به کشاورز آب و برق را به نرخ کمتر از قیمت اصلی می دهند، بطور قطع آن را دلسوزانه مصرف نمی کند و شکل گیری کشت غیراصولی، سنتی، غیرکارآمد و با هدررفت بالا را در پی دارد. 

** وضعیت آبی در سال های آینده بهبود نمی یابد

 
دیگر عضو هیات علمی دانشگاه صنعتی اصفهان در این میزگرد گفت: برآوردها نشان می دهد که افزایش درجه حرارات در حوزه زاینده رود در آینده نه چندان دور بین 1/1 دهم تا یک درجه سانتی گراد افزایش خواهد یافت. 

جهانگیر عابدی اظهارداشت: تبعات این افزایش حرارت در کاهش منابع آب خود را نشان داده بطوریکه به ازای افزایش یک درجه سلسیوس حدود 12 درصد منابع آبی خود را از دست می دهیم. 

وی با اشاره به تحقیقات صورت گرفته در سال 76 گفت: بررسی هایی صورت گرفته نشان داد میزان آب تجدید پذیر کشور تقریبا 130 میلیارد مترمکعب گزارش شده که این میزان در 10 سال منتهی به سال گذشته به 115میلیارد متر مکعب رسیده است. 

عابدی بیان کرد : همچنین در پنج سال منتهی به سال 96 تقریبا 104 میلیارد متر مکعب آب در کشور تجدید پذیر بوده است و در واقع با 20 درصد کاهش منابع آب رو به رو هستیم. 

وی تصریح کرد: باز برآوردهای اخیر نشان می دهد که اگر سال جدید را هم اضافه کنیم این مقدار کمتر از یکصد میلیارد متر مکعب است که خود گویای آن است که بر اساس اغلب شاخص هایی مطرح، وضعیت بحران آبی ما در حالت شدید قرار دارد و انتظار نداریم در سال های آینده این وضعیت بهبود پیدا کند. 

این استاد دانشگاه افزود : بر این اساس باید تمام تمهیدات در رابطه با کاهش مصرف آب در کشور و استان مستمر باشد. 

وی، آب، غذا و انرژی را سه جزء تفکیک ناپذیر ذکر و اضافه کرد : اگر این موارد بصورت انفرادی بررسی شود منجر به تخریب منابع دیگر را به دنبال خواهد داشت و ما نمی توانیم بین آنها تفکیک قائل شویم و باید هر سه را با هم ببینیم. 

عابدی تاکید کرد : بهینه سازی مصرف آب، بهینه سازی مصرف انرژی و در نهایت بهینه سازی تامین امنیت غذایی را در پی دارد و لازم نیست برای امنیت غذایی خودکفا باشیم اگر این حداقل رعایت شود بعد می توان به سراغ واردات برویم. 

وی با تاکید بر اینکه باید براساس همین شرایط برنامه ریزی شود گفت: الان بارندگی استان یک ششم اروپاست ولی مصرف سرانه ما با سوئد و دانمارک برابری می کند. 

این استاد دانشگاه تصریح کرد : با توجه به اینکه مصرف انرژی ما سه و نیم برابر مصرف جهانی است باید تمام برنامه ریزی ها در کشور براساس بهینه سازی این سه بخش صورت گیرد تا بتوانیم به موفقیت لازم دست یابیم. 

عابدی بر برقراری ارتباط ارگانیک بین انجمن های تخصصی در همه دستگاه ها و نمایندگان مجلس تاکید کرد و گفت: این افراد باید به لحاظ اطلاعات تخصصی کامل باشند و در هنگام وضع قوانین آگاهانه عمل کنند. 

** قانون شکنان برای برداشت غیرمجاز آب با هم رقابت می کنند 
معاون حفاظت و بهره برداری شرکت آب منطقه ای اصفهان با اشاره به شرایط بد آبی گفت: متاسفانه در سال آبی گذشته(مهر 96 تا پایان شهریور97) میزان بارش ها در حوضه آبریز زاینده رود از یکهزار و 400 میلی متر به 764 میلی متر رسید و در نتیجه نسبت به مدت مشابه گذشته حدود 50 درصد کاهش داشت و همین امر سبب شد میزان خروجی از سد زاینده رود را تا حد زیادی کاهش دهیم و آب فقط از دریچه های پایینی در مسیر رودخانه جریان یافت و ذکر این نکته هم ضروری است. 

حسن ساسانی ادامه داد: بر همین اساس وزارت نیرو برای کاهش خسارات ناشی از خشکسالی برنامه هایی تدوین کرد که مهم ترین آنها، کنترل و کاهش برداشت از حوضه، انسداد چاه های غیرمجاز و تجهیز چاه های مجاز به کنتور حجمی است. 

وی تصریح کرد: ارزان بودن نرخ برق باعث می شود که کشاورزان بدون حساب از با استفاده از پمپ، میزان آب زیادی را از دل زمین بیرون بکشند و برای حفر چاه های غیرمجاز دیگر نیز توجیهی برای خود داشته باشند و با سایر کشاورزان و باغداران نیز در این موضوع به رقابت بپردازند. 
معاون حفاظت و بهره برداری شرکت آب منطقه ای اصفهان با تاکید بر اینکه حس رقابت در برداشت غیرمجاز از منابع آبی هم اکنون به یک مقوله جدی تبدیل شده است، تصریح کرد: حتی بسیاری از کشاورزان و باغداران که هفته ای یکبار زمین های خود را آبیاری می کردند، هم اکنون دوره آبیاری مزارع خود را به چهار روز یکبار افزایش داده اند. 

این مسوول با بیان اینکه محدودیت های آبی از محل سد زاینده رود تا محل سد چم آسمان افزایش یافت، اما این امر برداشت ها را بیش از گذشته کرد، گفت: در صورت تداوم این شرایط و با وجود بارش هایی که البته موثر هم نیستند، وضعیت بدی در همین فصل پاییز امسال رخ خواهد داد. 

ساسانی با اشاره به اینکه بیشترین درصد از منابع آبی کشور برای کشاورزی مصرف می شود، اظهارداشت: از زمانی که بحث خودکفایی در کشاورزی مطرح شد، این صنعت به جای پایه ریزی علمی و اصولی به سمت کشت سنتی با میزان آب زیاد رفت و از آن زمان تاکنون معضلات آبی در ایران به مراتب بیشتر شده است. 

معاون آب منطقه ای اصفهان تصریح کرد: در حال حاضر باغدار بالادست زاینده رود آب را به 600 تا 700 متر بالاتر پمپاژ می کند و با روش های غیر اصولی باغداری می کند و در نهایت محصول خود را به یک قیمت پایین می فروشد و دلیل آن هم چیزی نیست جز پایین بودن نرخ انرژی و اینکه آب و یا برق با قیمت واقعی خود عرضه نمی شود. 

وی توقف این برداشت بی حساب، غیرعقلانی و غیرقانونی را منوط به همکاری تمامی نهادها و سازمان های مرتبط دانست و افزود: وقتی برای مثال نمایندگان مجلس و یا فرمانداری نامه نگاری می کنند که فلان چاه مسدود نشود و یا از ما می خواهند مجوزی برای استفاده از یک چاه صادر کنیم، بنابراین این دخالت سبب نگاه استانی، شهری، قومی و منطقه ای به آب می شود و رنگ و بوی حساب و کتاب و توزیع عقلانی و اصولی کم خواهد شد. 

معاون حفاظت و بهره برداری شرکت آب منطقه ای اصفهان ساماندهی برداشت در بالادست زاینده رود در گام نخست از استان چهارمحل و بختیاری و در گام بعدی در استان اصفهان را ضروری و اجتناب ناپذیر خواند و اظهارداشت: تشکیل ستاد ملی برای این موضوع باید جدی گرفته شود، زیرا این برداشت های بی رویه نه تنها ضربه مهلکی بر پیکره حوضه آبریز زاینده رود می زند، بلکه در تنش آبی در منطقه مرکزی ایران را افزایش می هد. 
ساسانی تاکید کرد که بسیاری از اقدامات باید هم بر محور فرهنگسازی باشد و در صورت عدم توجه باید به حالت آمرانه دنبال شود. 

** خلاهای قانونی و قانون گریزی به عنوان دو چالش اساسی آب 

مدیر برنامه ریزی شرکت آب منطقه ای اصفهان در این میزگرد ایرنا، خلاهای قانونی و قانون گریزی را به عنوان دو چالش اساسی مرتبط با آب دانست و گفت: پایبندی به قانون و عدم قانون گریزی از اصلی ترین راهکارهای برون رفت از شرایط وخیم کنونی است. 

بابک ابراهیمی تصریح کرد : افزایش فرهنگ عمومی و آگاه سازی تمامی هم میهنان در رابطه با اینکه مشکل آب نه تنها جدی بلکه فرا منطقه ای است، باید بیش از قبل مورد توجه قرار گیرد، خود مردم نیز نباید مصرف بهینه را به بهانه اینکه دیگران رعایت نمی کنند، بر هم بزنند. 

وی یادآورشد: متاسفانه با وجود اینکه میزان بارش ها در سال آبی گذشته به نصف رسیده بود، اما الگوی مصرف به ویژه در بین کشاورزان در بالادست زاینده رود هیچ تغییری نکرد و هرچه مشکل و سختی بود برای مردم پایین دست این رودخانه رخ داد. 

ابراهیمی افزایش مزارع بالادست زاینده رود از 40 هزار به یکصد هزار هکتار را از دلایلی ارزیابی کرد که سبب افزایش بی حساب و کتاب برداشت آب شده است و به جای برداشت 300 میلیون متر مکعب به 800 میلیون متر مکعب در سال افزایش پیدا کرده است. 

وی ادامه داد : زمانی که حوضه آبریز زاینده رود میزان مشخص آورد آبی دارد استفاده بی اندازه در بالادست باعث می شود مناطق بعدی و در پایین دست از این موهبت الهی بی بهره بمانند و ثمره آن خشک شدن چاه ها، پایین رفتن سطح سفره های زیرزمینی، نابودی محیط زیست و مرگ حیوانات و گیاهان می شود. 

این مدیر خاطرنشان کرد: در سال های گذشته در این منطقه سهم هر نفر از آب 5 هزار متر مکعب بود که هم اکنون به تنها 620 متر مکعب رسیده است و در صورتی که همین طور بی برنامه و بی نظم در استفاده از آب پیش برویم این میزان در سال 1410 به 500 متر مکعب در سال خواهد رسید. 

 110 حلقه چاه خشک شده است 

مدیر عامل شرکت آب و فاضلاب روستایی استان اصفهان گفت: مشکلات ناشی از خشکسالی و کاهس بارندگی ها تاثیر زیادی بر آب آشامیدنی روستاها داشته است، به طوریکه در سنوات اخیر حدود 400 لیتر بر ثانیه از منابع آبی کاهش یافته است. 

محمد حسین قرائتی افزود: همچنین حدود 110 حلقه چاه که در سنوات گذشته در مدار بهره برداری بوده در شرایط فعلی خشک شده است و آب استحصالی از باقی چاه ها که مورد استفاده قرار می گیرد هم بدلیل استمرار خشکسالی ها به شدت کاهش یافته است. 

وی اظهار داشت: در شرایط حاضر 43 درصد از تامین آب آشامیدنی روستاهای اصفهان از سامانه اصفهان بزرگ است و مابقی از منابع آبی دیگر استحصال می شود. 
به گفته وی در این مدت بدلیل تغییرات ذکر شده منابع آبی زیرزمینی به شدت تحت الشعاع قرار گرفته است. 

مدیرعامل آبفار اصفهان با اشاره به چینش مدیریتی و همکاری مطلوب بین دستگاه های همسو گفت: اگر این همدلی، تفاهم و همکاری بین دستگاه های مربوطه از جمله آب منطقه ای، آب و فاضلاب شهری و روستایی و برق وجود نداشت چالش های این بخش روز به روز بیشتر می شد. 
وی یادآور شد: نباید از مشکل آب به عنوان یک بحران نام برد زیرا بحران مقطعی و قابل حل است. 

قرائتی، رویکرد درست به مساله آب را بحث سازگاری با کم آبی برشمرد و گفت: باید طوری برنامه ریزی شود که مردم با این وضعیت وفق داده شوند. 

این مسوول استان اصفهان با بیان این که بحث سازگاری با کم آبی نیازمند برنامه ریزی های بلند مدت است، گفت: بدلیل اینکه معلوم نیست تا چه زمانی وضعیت آب در کشور بهبود یابد و نمی توانبه این بارش های مقطعی نیز دل بست باید برنامه ریزی های اساسی و اصولی در این زمینه صورت گیرد. 

وی خاطرنشان کرد : با توجه به اطلاع رسانی و اقداماتی که در بخش های رسانه ای و آموزشی درخصوص صرفه جویی در مصرف آب صورت گرفته است بسیاری از مردم جامعه به این باور رسیده اند که باید بطور جدی از اسراف آب خودداری کنند و ما نباید بگذاریم این باور کمرنگ شود. 

قرائتی به رابطه تنگاتنگ شرکت آبفا با دانشگاه ها برای برنامه ریزی، تصمیمات و طرح های علمی در رابطه با موضوع کم آبی اشاره کرد و گفت: بر این اساس هیات امنای پژوهشکده آب و فاضلاب استان را مدیران سه مجموعه آبی استان تشکیل می دهند و رابطه خوبی بین این مجموعه ها برقرار است. 

وی موضوع کم آبی را مهمترین مشکل و چالش ملی و کلان در کشور به ویژه در اصفهان اعلام کرد و افزود : برای این منظور نباید رسانه ای مانند صدا و سیما در قبال امکان آموزش برای فرهنگ سازی مصرف در بین مردم درخواست پرداخت هزینه کند. 

مدیرعامل آبفار اصفهان از سیاستگذاران استان درخواست کرد که بر صدا و سیما تکلیف کنند که از جنبه مادیات در این زمینه حارج شود و به عنوان کار ملی به موضوع کم آبی در استان نگاه کند. 

وی به برنامه های عملیاتی خوب و تاثیرگذاری که در استان در فصل تابستان به ویژه از سوی شرکت آب منطقه ای انجام شد اشاره کرد و گفت: اگر این برنامه ها همگام با بالادست صورت می گرفت و تا حدود زیادی می توانست به کاهش چالش کم آبی کمک کند. 

قرائتی تصریح کرد : باید به موضوع کم آبی خارج از قومیت ها بنگریم زیرا همه ما ایرانی هستیم و چاره اندیشی برای این بحث نیازمند یک مدیریت واحد است. 

مدیرعامل شرکت آبفای اصفهان ارزان بودن نرخ آب را یکی از دلایل هدررفت و اسراف آن عنوان کرد و گفت: تجربه نشان داده که اگر کالایی ارزان ارائه شود در بلند مدت به ارزش آن اهمیتی داده نمی شود. 

قرائتی ادامه داد : قیمت متوسط فروش یکهزار لیتر آب شهری را حدود 350 تا 360 تومان است و این قیمت در روستاها بین 150 تا 175 تومان است. 

وی یادآور شد : باید تلاش شود تا قیمت آب نزدیک به قیمت واقعی باشد و این فرهنگ هم در بین مردم نهادینه شود. 

مدیرعامل شرکت آبفار استان اصفهان با اشاره به اینکه نباید مشکل کم آبی، تنها در بخش آب شرب دیده شود گفت: در بررسی های صورت گرفته حدود 10 درصد میران آب مصرفی مربوط به بخش شرب بوده و بیشترین مصرف در حوزه کشاورزی است که باید با کشت های گلخانه ای این مشکل کنترل شود. 

وی، مشکل فرسودگی شبکه های آب شرب شهری و روستایی را نیز یکی از عوامل مهم در هدر رفت آب عنوان کرد و گفت: هم اکنون 35 تا 40 درصد شبکه آب روستایی استان اصفهان فرسوده و نیازمند اصلاح است. 

قرائتی، طول شبکه آب روستایی استان را حدود هشت هزار کیلومتر برشمرد و گفت: از این طریق باید آب از عمق 170 تا 200متری استحصال و پمپاژ شود. 

وی تاکید کرد: درصورت تامین اعتبار از محل اعتبارات عمرانی می توان فرسودگی شبکه های روستایی استان را که تقریبا 40 درصد آن به حدود سه هزار کیلومتر می رسد اصلاح و ترمیم کرد. 

مدیرعامل شرکت آبفار استان اصفهان همچنین با تاکید بر اینکه نباید برای تامین منابع آبی به سمت احداث چاه پیش برویم گفت: هر جاه چاه زده شود بطور موقت بین یک ماه تا 2 ماه آب خواهیم داشت و به این لحاظ باید منابع آب موجود را از عمق یک متر تا90 سانتی از سطح استفاده کنیم. 

وی مشکل تامین آب دام ها را چالش مضاعفی در بخش آبفای روستایی برشمرد و گفت: برای این منظور از یک سو اعتبار و امکاناتی به ما داده نشده و از سوی دیگر در گذشته قنات، چاه و چشمه ها جوابگوی آب دام ها بود ولی الان از همین آب پرمشقت شرب برای دام نیز استفاده می شود. 

** ضرورت آموزش به مردم راهکاری برای مصرف بهینه 

معاون خدمات مشترکین و درآمد شرکت آب و فاضلاب استان اصفهان گفت: یکی از اقدامات این بخش، شناسایی مشترکین پرمصرف بود که این کار از پنج سال پیش در استان شروع و بر این اساس جمعیت پرمصرف در 53 شهر و سه هزار و 300 روستای شرق استان شناسایی شدند. 

رضا رضایی از جمله اقدامات این معاونت را پس از شناسایی مشترکین، اطلاع رسانی و آموزش به آنها در قالب توزیع بروشورهای مختلف و هشدارهایی همراه با قبوض آب که در رنگ های مشخصی پس از شناسایی مشترکین پرمصرف صورت می گرفت عنوان کرد. 

وی به ارائه آموزش ها به حدود 80 هزار نفر مشترک پر مصرف در مجتمع های مسکونی و 40 هزار نفر در ادارات اشاره کرد و گفت: در این کلاس ها به آنها درباره لوازم کاهنده آب و شیوه تهیه آسان آن، نکات مهمی درباره مصرف آب در زمان مسواک زدن، وضوگرفتن و استحمام آموزش داده شد. 

رضایی یادآور شد: در پس برگزاری این کلاس های آموزشی میزان مصرف مشترکین در ماه بطور قابل ملاحظه ای کاهش یافت. 

وی بر اجباری کردن استفاده از لوازم کاهنده آب از سوی مشترکین تاکید کرد و گفت: این اقدام تاثیر بسزایی در کاهش مصرف آب در استان خواهیم داشت. 

رضایی، سرانه مصرف مردم در شبانه روز را 198 لیتر بر ثانیه در سال 88 عنوان کرد و گفت: این سرانه هم اکنون به 154 لیتر بر ثانیه برای یک نفر رسیده است و جا دارد این سرانه به 110لیتر بر ثانیه در شبانه روز برسد. 

وی تصریح کرد: قرار بود در اجرای هدفمندی یارانه ها، بهای یک متر مکعب آب بطور متوسط 450 تومان باشد و طی پنج سال به سمت و سوی قیمت تمام شده برویم که متاسفانه تنها شرکت خدماتی که شیب افزایشی قیمتی آن در مدت اجرای این برنامه خیلی ملایم بود آب بود که این زیان آور است. 

معاون خدمات مشترکین و درآمد شرکت آب و فاضلاب استان اصفهان از مردم درخواست کرد که نسبت به افزایش بهای آب گله مند نباشند زیرا باید جامعه پذیرای آن باشد که در برخی خدمات نرخ مخفف و رایگان معنی ندارد. 

وی همچنین از صدا و سیما نیز درخواست کرد که هرشب یک زمان مشخص و مناسب را برای بیان مشکلات در زمینه کم آبی به مسئولان اختصاص دهند. 

** اجرای طرح های نوین آبی با جدیت دنبال شود 

همچنین معاون بهره برداری شرکت آب و فاضلاب شهری استان اصفهان در این میزگرد، با اشاره به اینکه رودخانه زاینده رود به عنوان یکی از اصلی ترین منابع تامین آب، مایه حیات 56 شهر و 300 روستا را تامین می کند، بر ضرورت حفظ این رود تاکید کرد. 

ناصر اکبری افزود: اکنون 124 حلقه از 214 حلقه چاهی که برای تامین آب آشامیدنی در استان اصفهان بکار گرفته می شد، خشک شده و میزان آبدهی مجموع آن ها به حدود نصف و به 750 لیتر در ثانیه تقلیل پیدا کرده است. 

وی تصریح کرد: گره خوردن سرنوشت تامین آب شرب حدود پنج میلیون نفر از مردم مرکز کشور به تنها یک سامانه آبرسانی (تصفیه خانه بابا شیخعلی) تسریع در اجرای عملیات و تامین اعتبار برای راه اندازی سامانه دوم آبرسانی به عنوان یکی از نیازهای زیرساختی ضروری می کند 

این مسوول خاطرنشان کرد: احتمال نقص در این تصفیه خانه و وقوع هرگونه اتفاق ناگوار و توقف این سامانه، سبب خواهد شد که تامین آب شرب جمعیت بزرگی از ساکنان اصفهان با مشکل مواجه شود. 

اکبری اظهارداشت: اصلاح تعرفه ها و بازچرخانی آب و استفاده از پساب از جمله مهم ترین رویکردهایی است که می توان با اقدام های اساسی، بخشی از مشکلات و کمبودهای آبی را حل کرد. 

وی ادامه داد: استان اصفهان از جمله مناطق پیشرو در کشور است که برای اجرای طرح های مختلف تصفیه پساب برنامه ریزی های جامع داشته است و برای ارتقای کیفی این پساب نیز برنامه ها و طرح های تخصصی ویژه ای در دستور کار قرار دارد. 

معاون آبفا اصفهان اصلاح ساختار ساختمان ها به گونه ای که بتوان در آن ها، آب را به دفعات استفاده کرد مهم دانست و گفت: در بسیاری از ساختمان ها می توان برای استفاده هایی نظیر آبیاری باغچه ها از آب استفاده شده(خاکستری) بهره برد

. 
اکبری، پایش فشار و کنترل فشار در شبکه آبرسانی را نیز از جمله طرح های بنیادین یاد کرد که اصفهان در آن در کشور پیشتاز بوده است و در این ارتباط خاطرنشان کرد: مدیریت توزیع آب و کم و زیاد کردن هوشمند و اتوماتیک فشار، ضمن توزیع عادلانه آب می تواند نقش کلیدی در سنجش تغییرات مصرف در مناطق مختلف داشته باشد که این امر مصرف بهینه 9 درصدی را در پی داشته است. 

معاون آبفا با اشاره به اینکه در استان اصفهان میزان هدررفت آب در شبکه آبرسانی از متوسط کشوری کمتر است، گفت: این شاخص در کشور 16 درصد و در اصفهان 13 درصد است. 

6020 / 6994

 

 

تأمین حقابه، خونی در رگ‌های تالاب گاوخونی

 

استاد مهندسی آب دانشگاه صنعتی اصفهان با تاکید بر اینکه مقوله آب یک مسأله ملی است و نباید با دید قومیتی به آن نگاه کرد، گفت: تأمین حقابه زیست محیطی تالاب‌های کشور از جمله تالاب‌های خوزستان و گاوخونی که کانون تولید گرد و غبار هستند از اهمیت ویژه ای برخوردار است.

جهانگیر عابدی کوپائی در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا، در خصوص طرح‌های بین حوضه‌ای انتقال آب در کشور، اظهار کرد: معمولاً در طرح‌های انتقال آب بین حوضه‌ای، هر دو حوضه مبدأ و مقصد از جنبه‌های مختلف زیست محیطی، اقتصادی، اجتماعی و هیدرولوژیک تحت تأثیر قرار می‌گیرد.

وی افزود: این گونه طرح‌ها به عنوان آخرین راه حل و پس از ارتقای بهره‌وری آب در تمام بخش‌های مصرف همچون شرب و بهداشت، فضای سبز، کشاورزی و صنعت در حوضه مقصد می‌تواند به عنوان یک گزینه آن هم تنها برای تأمین آب شرب و بهداشت مطرح باشد.

این استاد دانشگاه، انتقال بین حوضه‌ای آب را راهی برای تأمین کمبود آب یک منطقه عنوان کرد و افزود: این طرح که توسط تونل، کانال یا لوله با هیدرولوژیک مناسب به سایر مناطق مواجه با کمبود آب انجام می‌شود، پاسخی بهمسأله توزیع جمعیت انسانی است.

وی افزود: محققان پنج اصل ملاحظات اقتصادی، اجتماعی، هیدرولوژیک، زیست محیطی و فناوری را برای توجیه و یا عدم توجیه پروژه‌های انتقال آب بین حوضه‌ای، پیشنهاد کرده‌اند که تضمین کننده توزیع عادلانه سود حاصل از اجرای پروژه در حوضه مبدأ و مقصد است.

پروژه‌های انتقال بین حوضه‌ای با هدف تأمین آب شرب باشد نه کشاورزی

عابدی خاطرنشان کرد: بررسی ۱۷۰پ روژه انتقال آب بین حوضه‌ای در جهان نشان می‌دهد که درصد زیادی از پروژه‌ها در کشورهای توسعه یافته با هدف تأمین آب شرب برای مردم انجام شده است، در حالی که اصلی ترینهدف انتقال آب بین حوضه‌ای در کشورهای در حال توسعه، برای مقاصد کشاورزی و برآورد اهداف مشخصی است که ردپای سیاست در آن وجود دارد.

وی اضافه کرد: آنها همچنین گزارش کرده‌اند که حدود ۴۴ درصد پروژه‌ها با اهداف تأمین آب شرب شهری، کمتر از نیمی از این مقدار (۱۹ درصد) برای تأمین آب کشاورزی و تولید انرژی و حدود یک سوم این مقدار (۱۳ درصد) برای اهداف زیست محیطی طراحی و اجرا شده‌اند.

استاد تمام گروه مهندسی آب، دانشکده مهندسی کشاورزی، دانشگاه صنعتی اصفهان با بیان اینکه پروژه‌های انتقال بین حوضه‌ای هر کدام نتایج مثبت و منفی متعددی دارند، تاکید کرد: هر پروژه بسته به موقعیت مکانی، زمانی و مورد مصرف آب انتقالی نیازمند ارزیابی دیدگاه‌های مختلف اجتماعی، سیاسی، اقتصادی، زیست محیطی، فرهنگی، فنی و … است که این ارزیابی‌ها در مناطق خشک به دلیل شکنندگی این مناطق نسبت به کمبود آب از حساسیت ویژه ای برخوردار است.

وی افزود: در برنامه ریزی های ناحیه‌ای و تدوین آن، آمایش سرزمین به ویژه برای مناطق خشک و نیمه خشک که بیشتر مساحت ایران را دربر می‌گیرد، باید به دقت مورد توجه قرار گیرد، چرا که در صورت عدم توجه به این مهم، تمام برنامه‌های حوضه‌های آبخیز مبدا و مقصد با چالش اساسی روبرو خواهد شد.

عابدی، در نظر گرفتن هزینه‌های اجتماعی و محیط زیستی وارد شده به هر دو حوضه مبدأ و مقصد را دارای اهمیت بالایی دانست و گفت: تا حد امکان باید سعی شود منافع و مضرات حاصل از اجرای پروژه در هر دو حوضه مبدأ و مقصد و همچنین در طول مسیر انتقال آب، به صورت منصفانه و عادلانه ارزیابی شود.

سهم تالاب گاوخونی ۱۷۶ میلیون مترمکعب آب در سال است

وی با تاکید بر اینکه تأمین حقابه زیست محیطی تالاب‌های کشور از جمله تالاب‌های خوزستان و گاوخونی که کانون تولید گرد و غبار هستند از اهمیت ویژه ای برخوردار است، اظهار کرد: با توجه به اینکه این مسئله سلامتی مردم را تحت تأثیر قرار می‌دهد، باید در اولویت برنامه‌های دولت باشد.

این استاد دانشگاه افزود: در این رابطه مصوبه شورای عالی آب، ۱۷۶ میلیون مترمکعب آب در سال را برای تالاب گاوخونی تعیین کرده است که این به معنی جریان حدود ۵.۵ مترمکعب در ثانیه برای زاینده رود است و هر انسان منصفی آن را تأیید می‌کند.

وی با بیان اینکه چالش‌های آب در استان خوزستان غالباً مربوط به کیفیت است نه کمیت آن، تاکید کرد: حق همه ساکنان مناطق مختلف خوزستان است که به آب شرب سالم و بهداشتی دسترسی داشته باشند، کما اینکه دولت نیز در این جهت تلاش می‌کند.

منبع تأمین آب شرب اصفهان آسیب پذیر است

عابدی ادامه داد: تابستان گذشته نشان داد که تأمین آب شرب اصفهان چقدر آسیب پذیر است، چرا که عمده آب شرب اصفهان از آب سطحی زاینده رود در بالادست تأمین می‌شود.

وی با بیان اینکه طبق مصوبه دولت، کشت برنج مختص استان‌های شمال کشور است و سایر استان‌ها باید در جهت حذف کشت این محصول حرکت کنند، اظهار کرد: البته باید ضرر و زیان کشاورزانی که قبلاً اقدام به کشت برنج می‌کردند، به نحو عادلانه و منصفانه جبران شود.

استاد مهندسی آب، دانشکده مهندسی کشاورزی، دانشگاه صنعتی اصفهان، افزود: بر اساس قانون توزیع عادلانه آب (اصل ۴۵ قانون اساسی)، تمام منابع آب کشور (آب‌های متعارف و نامتعارف) از مشترکات بوده و در اختیار دولت است و طبق مصالح مردم از آن بهره‌برداری می‌شود، بنابراین با توجه به اینکه توزیع مناسب جمعیت کشور بر عهده برنامه ریزان دولتی است، تأمین آب شرب و بهداشت تمام مناطق کشور، با هر هزینه‌ای (حتی با انتقال از دریاها و شیرین سازی آن) وظیفه دولت است.

وی تاکید کرد: در غیر این صورت، اضافه شدن عواملی همچون برداشت‌های بی رویه و غیرقانونی بالادست حوضه و تا حدی تغییرات اقلیمی ناشی از گرمایش زمین باعث خشکسالی‌های مکرر در مناطق خشک و نیمه خشک کشور همچون استان اصفهان می‌شود، همچنین سبب پدیده مهاجران زیست محیطی و خالی شدن جمعیت و مهاجرتخیل عظیمی از جمعیت از استان به ویژه نواحی شرق استان می‌شود.

عابدی تاکید کرد: به عبارت دیگر مقوله آب یک مسأله ملی است و نباید با دید قومیتی به آن نگاه کرد.

این استاد دانشگاه با اشاره به شرایط خاص استان اصفهان در دوران جنگ تحمیلی و همچنین وجود صنایع بزرگ، گفت: این استان پذیرای جمعیت زیادی از هموطنان خوزستانی و چهارمحال و بختیاری است که در این میان وصلت‌های فامیلی زیادی هم صورت گرفته است. بنابراین تفکیک قومیتی معنا و مفهوم سابق را ندارد.

ضرورت خودداری از استقرار صنایع آب‌بر در مناطق خشک کشور

وی با تاکید بر اینکه اگر به آمایش سرزمین توجه می‌شد هیچ گاه صنایع آب‌بر در مناطق خشک و نیمه خشک کشور مستقر نمی‌شد و به مناطق پر آب کشور منتقل می‌شد، افزود: در حال حاضر باید از استقرار صنایع آب‌بر و توسعه آن در مناطق خشک کشور خودداری و به صنعت توریسم توجه ویژه‌ای کرد که این یکی از راه حل هایاساسی ایجاد اشتغال در این مناطق است.

عابدی هم‌چنین در خصوص خروج آب‌های استان با اشاره به نتایج برخی گزارش‌های علمی در دهه‌های اخیر، گفت: این نتایج نشان می‌دهد که مقادیر آب سطحی بهره برداری نشده خروجی از استان اصفهان (از محل‌هایی همچون چشمه ناز ونک بر روی رودخانه شمس آباد، رودخانه ماربر، رودخانه وهرگان، آب گوکان و سایر سرشاخه‌ها و تنگ زردآلو بر روی رودخانه کاسگان) ممکن است حتی به ارقامی حدود یک و نیم برابر حجم پر سد زاینده رود برسد که لازم است کار کارشناسی دقیقی بر روی آن انجام شود تا بتوان قضاوت درستی در رابطه با آب قابل انتقال از این ناحیه به مناطق مواجه با کمبود آب در استان داشت.

وی درباره ضرورت تولید فضای سبز در اصفهان، گفت: با توجه به حجم آلاینده‌های شهری اصفهان، میزان سرانه هر شهروند از فضای سبز باید ۲۹ مترمربع باشد که وجود منابع محدود آب مانع از توسعه دلخواه این موضوع شده است.

استاد مهندسی آب، دانشکده مهندسی کشاورزی، دانشگاه صنعتی اصفهان ادامه داد: سال گذشته برای هر شهروند حدود ۲۵ مترمربع فضای سبز وجود داشت که به واسطه خشکی زاینده رود آسیب زیادی به فضای سبز به ویژه فضای سبز حاشیه اصفهان وارد شد. در این میان با توجه به کمبود شدید آب در اصفهان، توجه به اصول منظرسازی خشک (گزینش گیاهان سازگار با مناطق خشک، استفاده از سیستم‌های نوین آبیاری، استفاده از خاکپوش، استفاده از مواد اصلاح‌گر از جمله مواد جاذب رطوبت یا پلیمرهای ابرجاذب، کاهش قابل ملاحظه سطح چمن کاری) و همچنین استفاده از پساب تصفیه شده باید با شتاب بیشتری مدنظر قرار گیرد.

 

 

سرطان زمین بر اثر خشکیدن آبخوان‌ها

18/۰۴/1395

نویسنده: گروه امور زیربنایی امور زیربنایی، تیپ خبر، گفتگوی، نفت و نیرو

 

استاد دانشگاه صنعتی اصفهان گفت: کشت گیاهان مقاوم به خشکی، بهره‌‌گیری از روش‌های نوین آبیاری، توسعه کشت گلخانه‌ای و افزایش بهای آب در بخش کشاورزی ۴ روش کاهش مصرف آب در کشاورزی است.

جهانگیر عابدی کوپایی در گفت‌وگو با فارس و در پاسخ به این سؤال که با توجه به تغییر اقلیمی چگونه از منابع آبی کشور محافظت کنیم، گفت: فعالیت‌های صنعتی و حمل و نقل شهری منجر به تولید گازهای گلخانه‌ای شده و خارج نشدن این گازها از اتمسفر باعث افزایش درجه حرارت جو می‌شود.

عضو هیأت علمی دانشگاه صنعتی اصفهان با بیان اینکه افزایش درجه حرارت جو باعث تغییر الگوی بارش می‌شود، افزود: بنابراین وضعیت بارش در کشورهای خشک و نیمه خشک بدتر و خشکسالی‌ها مکرر و طولانی مدت می‌شود.

وی افزود: علاوه بر افزایش درجه حرارت، تغییر الگوی بارش از برف به باران با توجه به اینکه آب باران نسبت به برف کمتر ذخیره می‌شود، منجر به کاهش ذخایر آبی شده است.

این استاد دانشگاه در پاسخ به این سؤال که برای ذخیره‌سازی آب حاصل از بارش‌های شدید و ناگهانی که بر اثر تغییر الگوی بارش و تغییر اقلیم بیشتر مشاهده می‌شود چه باید کرد، گفت: وقتی پدیده تغییر اقلیم به وجود می‌آید، باید به دنبال آن، سازگاری با این پدیده مطرح شود و در هر منطقه به تناسب آن برخورد شود.

عابدی کوپایی بیان داشت: باید با تغییر الگوی کشت، گیاهان آب بر را کمتر کشت و به سمت کشت محصولات مقاوم به خشکی حرکت کرد.

استاد تمام دانشگاه صنعتی اصفهان با بیان اینکه باید در مناطقی که سیل ناگهانی به وقوع می‌پیوندد، سیلاب‌ها را کنترل کرد، افزود: یکی از روش‌های کنترل سیلاب‌ها سدسازی کارشناسانه و مهار آب اضافی به کمک این وسیله و هدایت آن به سمت تالاب‌ها است.

عابدی کوپایی بیان داشت: سیلاب‌ها و روان‌آب‌ها مخصوصا در مناطق خشک و نیمه خشک نعمت است و باید با روش‌های علمی و نوین جمع‌آوری شود.

این استاد دانشگاه گفت: هم‌اکنون در کشورهای مختلف از جمله استرالیا تمام روان‌آب‌های حاصل از باران ذخیره می‌شود و با تصفیه برای شرب استفاده می‌کنند.

وی با اشاره به بهای آب در بخش کشاورزی گفت: قیمت آب بسیار پایین است، به طوری که اگر با به کارگیری روش‌های نوین آبیاری مقداری آب ذخیره شود، باز هم آب حاصل از صرفه‌جویی از آنجا که بهای چندانی ندارد، صرف کشت محصولات دیگر می‌شود.

وی افزود: بنابراین بهتر است به جای در نظر گرفتن قیمت پایین برای آب با در نظر گرفتن قیمت مناسب برای این کالای حیاتی و ارزشمند در بخش‌های دیگر مثلا در تأمین نهاده‌ها از کشاورزان حمایت شود.

عابدی افزود: وضعیتی که آبخوان‌ها با آن روبرو هستند را می‌توان زلزله خاموش یا سرطان پوسته زمین نامید که با کم آب شدن یا خالی شدن آبخوان‌ها، فرونشست زمین اتفاق می‌افتد که بازگشت پذیر هم نیست.

 

فرونشست زمین بهره‌برداری از آبخوان‌ها را ناممکن می‌کند

• 8 اردیبهشت ۱۳۹۸ - ۱۵:۱۳
•  کد خبر: 374293

https://www.imna.ir/news/374293/ 

 

استاد تمام گروه مهندسی آب دانشگاه صنعتی اصفهان گفت: ‌وقوع فرونشست زمین سبب متراکم و فشرده شدن آبخوان‌ها شده و بهره برداری از آنها را ناممکن می کند و از سوی دیگر با تخریب تاسیسات زیربنایی سبب اختلال در سازه های خدمت رسانی به مردم می‌شود.

جهانگیر عابدی کوپایی در گفت و گو با خبرنگار ایمنا با اشاره به دو پدیده رانش و فرونشست زمین اظهار کرد: لغزش زمین یا (Land slide ) پدیده ای است که در اراضی شیب‌دار و بر اثر بارش طولانی مدت، تراکم و فشار بر لایه های خاک به وجود می آید  و وقتی شدیدتر است که این اراضی شیب دار در اطراف دریاچه ها و سدها و کنارجاده‌ها باشند؛ مانند شهر دامنه استان اصفهان، در حقیقت هر جایی که زمین شیب ‌داشته باشد وقوع پدیده لغزش زمین دور از انتظار نیست.

وی با اشاره به تفاوت لغزش و فرونشست زمین ادامه داد: فرونشست زمین یا (Land subsidence) پدیده ای است که به دلیل برداشت‌های بی رویه از منابع آب‌های زیرزمینی و همچنین بر اثر پدیده‌های تکتونیکی (زمین ساختی) به وقوع می پیوندد.

این استاد دانشگاه افزود: وقوع فرونشست زمین سبب متراکم و فشرده شدن آبخوان‌ها شده و بهره برداری از آنها را ناممکن می کند و البته غیرقابل جبران است، از سوی دیگر بر اثر این پدیده تاسیسات زیربنایی یک منطقه مانند خدمات آبرسانی و گازرسانی، جاده‌ها و ساختمان‌ها دچار تخریب و خسارت می‌شود.

عابدی کوپایی با بیان اینکه نمونه خرابی ساختمان‌ها بر اثر فرونشست زمین چندی پیش در شهر دامنه فریدن اتفاق افتاد تاکید کرد: پدیده فرونشست با تخریب تاسیسات زیربنایی کشور باعث اختلال در سازه های خدمت رسانی به مردم می شود.

عضو هیئت علمی دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی اصفهان راهکار مهار سیلاب یا تسکین سیل در کشور را در دو بخش سازه ای و غیرسازه ای عنوان کرد و افزود: یکی از راهکارهای سازه ای، سدسازی با رعایت معیارهاست مانند احداث مانع‌های آشغال گیر، خاک ریزهای اطراف رودخانه‌ها، سیل بندها و تاسیسات آبخیزداری، همچنین لایروبی و ساماندهی رودخانه ها برای مهار سیلاب می‌تواند مؤثر باشد.

وی ادامه داد: مدیریت بحران و انتقال و جابه جایی، اسکان، بهداشت مردم، همچنین بیمه منازل مسکونی، اراضی کشاورزی و دامداری نیز بخشی از راهکارهای غیرسازه ای پساسیل به شمار می رود.

عابدی کوپایی اظهار کرد: آبخیزداری در استان‌های اصفهان و چهارمحال و بختیاری برای جلوگیری از فرسایش خاک مورد تایید است اما اگر هدف از ایجاد بندها به اسم آبخیزداری اما برای جمع شدن آب در سد باشد، تامل برانگیز است البته بررسی این مسائل در جوامع علمی مطرح است.  

این استاد دانشگاه همچنین به تاثیر جنگل تراشی بر تشدید خسارات ناشی از سیل اشاره کرد و گفت: تحقیقات نشان داده جنگل زدایی برای سیل های با دوره بازگشت کم، ۳۰ درصد و برای سیلاب های با دوره بازگشت زیاد، بیش از ۳۰ درصد سبب افزایش حجم سیلاب می شود مانند سیلابی که در آق قلا اتفاق افتاد.

 

• خطر تخریب سدهای خالی از آب
• 
• «سدسازی» به عنوان روشی برای ذخیره‌سازی و پیشگیری از هدررفت آب است که سال‌های قبل در بسیاری از کشورهای دنیا مورداستفاده قرار گرفت و بعد از مدتی منسوخ شد.
• اما در ایران با وجودی که بحران آب، استان‌های بزرگی همچون اصفهان را با مشکلات بسیاری مواجه کرده، سدسازی همچنان به عنوان روشی برای ذخیره‌سازی آب با هزینه‌های کلان مورداستفاده قرار می‌گیرد.
• اما باید پرسید که آیا منابع بسیار محدود آب در کشور گنجایش ذخیره‌سازی در سدها را دارد و این همه سد خالی از آب در کشور، براساس روندی علمی، تخصصی و با توجه به اقتضائات زیست‌محیطی ساخته شده است؟
• رئیس دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی اصفهان در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا- منطقه اصفهان در خصوص توسعه سدسازی در کشور، اظهار کرد: در دهه‌های 30 و 40 شمسی و قبل از آن، مدیریت منابع آب بیشتر در اختیار مردم بود و قنات‌ها سهم زیادی در تأمین آب کشاورزی و شرب به ‌ویژه در مناطق مرکزی ایران همچون اصفهان، کرمان و یزد داشتند.
• جهانگیر عابدی کوپایی ادامه داد: از دهه 40 به بعد سیاست سدسازی با بهره‌مندی از تکنولوژی‌های نوین مانند حفاری چاه و پمپ‌های قوی از سوی دولت دنبال شد. در واقع مسئولیت مدیریت منابع آب از مردم به دولت سوق یافت و سدهای زیادی در ایران ساخته و چاه‌های بسیاری در مناطق مختلف کشور حفر شد.
• وی با بیان اینکه این روش‌ها پاسخگوی جمعیت و توسعه صنعتی محدود آن زمان بود، اظهار کرد: با افزایش جمعیت، نیازهای غذایی و توسعه صنعتی، مصرف آب افزایش یافت و طی چند دهه به شرایط فعلی رسیدیم که منابع آب کشور تکاپوی جمعیت و تامین مواد غذایی را ندارد.
• این استاد مهندسی آب افزود: به همین دلیل دوباره سیاست‌های دولت به سمت مشارکت‌های مردمی سوق یافته و دولت به دنبال این است که مدیریت منابع آب با مشارکت مردم انجام شود.
• آب نیست که دولت مدیریت کند
• وی با تاکید بر اینکه امروز دیگر آبی نیست که دولت بخواهد آن را مدیریت کند، تصریح کرد: در زمانی که سدها ساخته شد دولت آب را مدیریت و به بخش‌های مختلف منتقل ‌کرد، اما اکنون که آبی موجود نیست و دولت دچار معضلات بسیاری است.
• عابدی در خصوص ضرورت تخریب سدهای خالی گفت: اعتقادی به تخریب سدهای موجود ندارم، اما معتقدم سدسازی نباید توسعه پیدا کند.
• وی تصریح کرد: در زمینه مدیریت منابع آب دو سیاست وجود دارد. نخست آبخیزداری و ذخیره آب در منابع زیرزمینی و دیگری سدسازی که در این سال‌ها سیاست سدسازی غلبه یافته است.
• تبخیر آب معضل اصلی سیاست سدسازی
• رئیس دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی اصفهان با بیان اینکه تبخیر آب از معضلات اصلی سیاست سدسازی است، گفت: طبق برآورد صورت گرفته، در ایران 4.8 میلیارد مترمکعب آب از سدها تبخیر می‌شود که این میزان در اصفهان به 10 درصد از آب پشت سدها می‌رسد.
• به اعتقاد عابدی، به‌طورقطع سیاست ذخیره آب در آبخوان‌ها سیاست بهتری نسبت به سدسازی است.
• وی همچنین کارآفرینی را دیگر دلیل دولت برای انتخاب سیاست سدسازی نسبت به آبخیزداری دانست و اظهار کرد: پروژه‎‌های سدسازی افراد زیادی را در شرکت‌ها و بخش خصوصی مشغول به کار کرد و دولت راغب بود چنین فضایی را دنبال کند، اما اینکه پروژه‌های سدسازی از نظر زیست‌محیطی صحیح بود یا خیر، بحث دیگری است.
• رئیس دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی اصفهان، انجام هرگونه سدسازی را مشروط به انجام تحقیقات زیست‌محیطی دانست و تأکید کرد: در حال حاضر توسعه سدسازی در مناطق مرکزی ایران کار درستی نیست و هرگونه سدسازی جدید در کشور اقدامی علمی و منطقی قلمداد نمی‌شود.
• عابدی درباره خطر تخریب سازه‌های سدهای خالی از آب نیز، گفت: سدهای بتونی به طور مداوم باید در تماس با آب باشند و در غیر این صورت دچار مشکل خواهند شد. مانند پل‌های تاریخی که با ساروج ساخته شده و اگر در کنار آب نباشد دچار فرسودگی می‌شود.
• وی تخریب سدهای ساخته شده را مشروط به تحقیقات کارشناسی دانست و تاکید کرد: نمی‌توان بدون دلیل منطقی تصمیم به تخریب سدهای ساخته شده، گرفت و در حال حاضر سدی که درباره تخریب آن چنین تحقیقاتی انجام شده باشد، وجود ندارد.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

3 اردیبهشت ۱۳۹۸ - ۱۸:۲۶

83289376کد خبر :

اصفهان -ایرنا - استاد تمام گروه مهندسی آب دانشگاه صنعتی اصفهان گفت: تخریب جنگل ها، مراتع و منابع طبیعی احتمال وقوع سیل را دستكم30 درصد بیشتر می كند.

جهانگیر عابدی كوپایی عصر سه شنبه در نشست تخصصی بررسی سیلاب های اخیر ایران در دانشگاه صنعتی اصفهان افزود: از بین بردن پوشش های طبیعی و ایجاد ساختارهای مصنوعی به جای آن، از اصلی ترین دلایل سیل های اخیر در ایران بود و این نقص در صورتی كه اصلاح نشود، در سال های آینده تبعات دیگری نیز خواهد داشت. 

وی تصریح كرد: سد كردن معابر طبیعی آب و بی توجهی به حقوق زیست محیطی، مانند آنچه در شیراز رخ داد، اثرات مخربی را به دنبال داشت و این مقوله در سایر نقاط كشور نیز به چشم می خورد. 

این پژوهشگر با بیان اینكه پایبندی به قانون در همه موارد از جمله آب ضروری است، خاطرنشان كرد: رعایت نكردن قانون توزیع عادلانه آب و ساخت و ساز در حریم رودخانه ها در سال های اخیر به وفور دیده شد كه نتیجه آن تخریب ها و خسارات متعدد بود. 

عضو هیات علمی دانشكده مهندسی كشاورزی دانشگاه صنعتی اصفهان اضافه كرد: سیل و سیلاب 32 درصد از حوادث طبیعی كشور را شامل می شود بنابراین از بلایای اصلی ایران به شمار می رود و اگرچه افكار عمومی، كشور ما را از مناطق خشك می پندارد، اما احتمال وقوع سیل و سیلاب همواره وجود دارد. 

به گفته این محقق، انتشار بیش از حد گازهای گلخانه ای و سوخت های فسیلی اثرات مُخرب خود را در تغییر اقلیم و وقوع پدیده هایی مانند سیل نشان می دهد و توجه بیشتر به مباحث زیست محیطی را گوشزد می كند. 

عابدی با اشاره به اینكه هشت میلیون نفر از هموطنان هم اكنون درگیر اثرات سیل هستند، تصریح كرد: 6.4 میلیون نفر از این افراد را شهرنشینان و 1.6 میلیون دیگر را روستانشینان تشكیل می دهند. 

وی در باره جنبه های مختلف خسارات گفت: خسارات ناملموس سیل از جمله مباحث اجتماعی و فرهنگی بویژه روانشناسی مردم باید مَد نظر مسوولان باشد و در كنار جنبه های زیرساختی و عمرانی، به آن نیز پرداخته شود. 

استاد گروه مهندسی آب دانشگاه صنعتی اصفهان به اهمیت طراحی سازه های استاندارد عمرانی برای جلوگیری از تخریب در زمان وقوع بلایا تاكید كرد و گفت: برای مثال بسیار مشاهده شده كه عرض دهانه های پل ها كه نباید كمتر از 3 متر باشد، كمتر از این میزان ساخته می شود و همین امر گیر كردن تنه های درختان و عدم عبور سیلاب را در پی دارد. 
عابدی كوپایی با تاكید بر ضرورت ساخت سدهای آشغالگیر در بالادست پل ها اظهار داشت: این موضوع در كشور مغفول واقع شده كه نیازمند توجه بیشتر مسوولان است. 

 

 

 

 

 

 

• ۳ اردیبهشت ۱۳۹۸ - ۱۶:۴۰
•  کد خبر: 373823

سهم ۳۲ درصدی سیل از حوادث کشور؛

تابستان آینده امنیت غذایی کشور به دلیل سیلاب‌ اخیر دچار مشکل می‌شود

عضو هیات علمی دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی اصفهان با بیان اینکه در مدیریت سیلاب اخیر کاستی هایی وجود داشت، گفت: روش های کنترل سیل در کشور ببشتر برای سدسازی هزینه شده و سایر روش های سازه ای مانند سامان دهی رودخانه ها مغفول مانده است.

به گزارش خبرنگار ایمنا، جهانگیر عابدی در نشست تخصصی بررسی سیلاب های اخیر ایران که عصر امروز – سه شنبه سوم اردیبهشت ماه- در دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی اصفهان برگزار شد، با بیان اینکه واقعه سیلاب اخیر در کشور جزو رویدادهای استثنایی بوده است، اظهار کرد: براساس آمار حدود هشت میلیون نفر از مردم کشور در حال حاضر دچار سیل هستند.

وی با اشاره به اینکه بنا بر اعلام سازمان ملل متحد در ۴۷ سال اخیر وقوع عوامل طبیعی از جمله سیلاب در جهان چهار برابر شده است، افزود: آمارها نشان می‌دهد بیشترین تلفات عوامل طبیعی به ترتیب در کشورهای آمریکا، چین و هند اتفاق می‌افتد و در ایران نیز سیلاب ۳۲ درصد از حوادث کشور را به خود اختصاص داده است.

عضو هیئت علمی دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی اصفهان اظهار کرد: بسیاری از کارشناسان دنیا معتقدند که تغییرات اقلیمی عامل اختلال در ریزش‌های جوی است که بر این اساس عامل بسیاری از سیلاب‌ها را ناشی از تغییرات اقلیمی می دانند.

وی با بیان اینکه مهمترین چالش بشر در قرن ۲۱ تغییر اقلیم است، گفت: تغییرات اقلیمی ناشی از فعالیت‌های انسانی، استفاده از سوخت‌های فسیلی، انتشار گازهای گلخانه ای است، براساس آمارها حدود ۷۶ درصد عامل گرم شدن زمین تصاعد گاز کربن دی اکسید است، در قرن گذشته حدود هفت دهم درجه و در قرن اخیر یک تا حتی ارقام بالاتری زمین گرمتر شده و در خاورمیانه در حال حاضر یک تا دو درجه دمای کره زمین افزایش یافته است.

عابدی با بیان اینکه وقوع طوفان‌ها، سیلاب‌های ویرانگر و خشکسالی‌ها از جمله پیامدهای تغییر اقلیم است، افزود: آمارها نشان می دهد از ۴۱ مورد بلایای طبیعی؛ زلزله، سیل، خشکسالی و طوفان بالاترین رتبه‌ها را در جهان و از سال ۱۹۹۰ میلادی وقوع سیل رتبه نخست را دارد.

عضو هیئت علمی دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی اصفهان با اشاره به انواع سیلاب گفت: بیشترین وقوع سونامی در شرق آسیا در کشورهایی مانند بنگلادش اتفاق می افتد اما وقوع سونامی در خلیج فارس نیز وجود دارد، در همین حال در ایران پتانسیل وقوع سیلاب ناشی از شکستن سدها و رانش زمین نیز وجود دارد.

در سیل اخیر ایران به اثرات روانی آن کمتر پرداخته شده است

وی با بیان اینکه خسارات ناشی از سیل به دو نوع ملموس و غیرملموس تقسیم می شود، ادامه داد: اثرات روانی، فرهنگی، زیست محیطی و خطرات بهداشتی از اثراث غیرملموس سیلاب است که در سیل اخیر ایران به اثرات روانی سیلاب  کمتر پرداخته شده است.

این استاد دانشگاه اختلال در تولید کالا و تولیدات صنعتی و کشاورزی را از دیگر خسارات غیرمستقیم سیل اخیر عنوان کرد و افزود: پیش‌بینی می شود به دلیل سیلاب خوزستان در تابستان آینده از نظر تولید محصولات کشاورزی و امنیت غذایی در کشور دچار مشکلاتی شویم.

وی در ادامه به سیلابهای شهری و غیرشهری اشاره کرد و گفت: بر اساس آمار ۶.۱ میلیون نفر در شهرها و ۱.۶ میلیون نفر از روستاییان کشور درگیر سیلاب شدند؛ حدود ۲۴ درصد جمعیت روستایی و ۷۶ درصد جمعیت شهری در ۵۰ سال گذشته دچار سیلاب شده اند.

عابدی سیلاب‌های غیرشهری را ناشی از بارندگی‌های شدید، انسداد رودخانه ها، جنگل زدایی و عدم نفوذپذیری خاک عنوان کرد و ادامه داد: بر اساس آماری که در آمریکا منتشر شده بود، جنگل زدایی سبب می شود ۳۰ درصد حجم سیلاب ناشی از باران‌های شدید و ناگهانی کاهش یابد، یکی از عوامل سیلاب‌های ناگهانی در آق قلا جنگل زدایی بوده است.

این استاد دانشگاه علل سیلاب‌های اخیر را بارش باران‌های شدید و بادوام، نفوذ ناپذیری زمین، جنگل زدایی و رهاسازی ناگهانی آب از سدها عنوان کرد و گفت: سیلاب برق آسا( flash flooding)  در نقاط شیب دار شهرها اتفاق می افتد همانطور که سیل گرفتگی در نقاط شیب دار شهری مانند شیراز در زمان کم، حجم عظیمی از سیل وارد محله سعدی این شهر شد.

رعایت نکردن مسائل علمی شهرسازی و توسعه شهری در سیلاب‌ها ملموس بود

وی افزود: اثرات رعایت نکردن مسائل علمی شهرسازی و توسعه شهری در سیلاب‌های اخیر مملوس بود کمااینکه در شهری مانند اهواز سیلاب با فاضلاب همراه شد که سبب آلوده شدن روان‌آبها می‌شود.

عضو هیئت علمی دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی اصفهان اظهار کرد: سیلاب را باید قبل از وقوع کنترل کرد، اقداماتی که پس از وقوع سیلاب صورت می‌گیرد مدیریت بحران برای نجات مردم است؛ در سیلاب اخیر راه‌های دفع سیلاب از قبل پیش‌بینی نشده بود.

تالاب گاوخونی در اصفهان برای هدایت سیلاب وجود دارد

وی افزود: در اصفهان در صورت وقوع سیلاب ، تالاب گاوخونی برای هدایت سیلاب وجود دارد اما در سیل آق قلا راهی برای خروج سیلاب وجود نداشت.

وی ادامه داد: یکی از اقدامات بسیار ضروری احداث استخرهای بسیار بزرگ در خارج از شهرها است که سیلاب‌ها در آنها تسکین یابد و پس از آن وارد شهرها شود؛ تالاب‌های کشور نقش تسکین دهنده سیلاب را دارند. در داخل شهرها نیز می‌توان نقاطی مانند پارک‌ها را به گونه ای طراحی کرد که در صورت وقوع سیل، ظرفیت سیلاب را در خود جای دهند.

این استاد دانشگاه همچنین به راهکارهای کنترل سیلاب‌ها اشاره کرد و گفت: در کشور ما به ساخت پهنه‌ها ، سیل بندها، خاکریزها و دیواره‌های سیل بند رودخانه‌ها و طراحی پل‌ها کمتر توجه شده است که این بی توجهی‌ها سبب وقوع سیلاب شهری است.

این استاد دانشگاه ادامه داد:  مقوله کنترل سیلاب روی زمین از جمله احداث آبخیزداری‌ پهنه بندی و احداث سدهای آشغال گیر در کشور ما مورد توجه نبوده است؛ سدهای آشغالگیر از شدت سیلاب‌ها در کشور می کاهد.

قانون حفظ حریم و بستر رودخانه‌ها در ایران راکد مانده است

وی به قانون توزیع عادلانه آب و قانون حفظ حریم و بستر رودخانه ها اشاره کرد و گفت: این قانون در ایران راکد مانده؛ برای مثال در شهر اصفهان باید با توجه به رودخانه زاینده رود برای سازه‌های شهری، ارتفاعات مختلف شهر را در نظر بگیریم تا در صورت وقوع سیلاب سبب خسارت و آسیب کمتری باشد.

این استاد دانشگاه ادامه داد: برای مثال قسمت‌هایی از شهر که در معرض سیلاب ۱۰ ساله است می توان پارک احداث کرد یا قسمتی که در معرص سیلاب ۲۰ ساله یا ۵۰ ساله است می توان پارکینگ و ساختمان یک طبقه ساخت اما متاسفانه در محدوده رودخانه زاینده رود اصفهان بیمارستان ساخته شده در حالی که بیمارستان‌ها را باید در ارتفاعات و در قسمتهایی که احتمال وقوع ۱۰۰ ساله سیلاب وجود دارد، احداث کرد.

وی افزود: سیلوها و نیروگاه‌ها را باید در مکان‌هایی احداث کرد که وقوع سیلاب یک‌هزار ساله است که در سیل خوزستان در این بخش‌ها خسارات بسیاری وارد شده است.

این استاد دانشگاه خاطرنشان کرد: حجم عظیمی از آب وارد خلیج فارس شد درحالی که می توانست مرکز ایران را نیز سیراب کند.